БАЛЫҚШЫ – БЕРЕКЕЛІ КӘСІП ИЕСІ

Жыл сайын Қазақстанда шілде айының екінші жексенбісінде балықшылар күні аталып өтеді. Біреулер үшін балық аулау – ермек болса, енді біреулері үшін кәсіп. Кәсіп демекші, қазір балықшылардан бұрын броконьерлер көбейді. Жабайы бизнес немесе табиғат байлығына қастандық дейміз бе, соңғы уақытта балықты түрлі тәсілмен аулау ұлғайды.
Сол үшін мемлекет бұл салаға ерекше көңіл бөліп, балық шаруасын дамытуға мол мүмкіндік қарастыруда. Көл-тоғандарды
жекеге өткізіп, субсидияландыруды қолға алды. Балық аулауға жеке шаруалар тариф енгізіп, қармақпен аулауды қайта
жолға қоя бастады. Осылай ғана табиғат байлығын сақтап қалуға тырысуда.
Өйткені, біздің ауданның өзінде дария былай тұрсын, көлдер мен каналдарда балық қалмай бара жатыр. «Өзен жағалағанның өзегі талмайды» деген даналық бар. Рас, қазір кәсіп бастаймын деген жанға мемлекет аз қолдау білдіріп жатқан жоқ. Әсіресе, инновациялық жобаларға көп көңіл бөлінуде. Балық өсіріп қана қоймай, түрлі өнім шығаруға ниетті кәсіпкерлер грант немесе жеңілдетілген несие де ала алады. Елдің кейбір өңірлерінде балық шаруасы бүтіндей бір ауылдың тыныс-тіршілігін тәп-тәуір түзетіп, тұрмысына демеу болып
келеді. Мәселен, Алматы облысындағы Қарой деген ауылдан осындай еңбектің үлгісін көргеніміз бар. Жалпы елімізде балықты арнайы өсірумен айналысатын 500-ден аса шаруашылық бар. Былтыр 17,1 мың тонна балық өсірілген, бұл 2020- 2021 жылдарға қарағанда екі есеге жуық нәтиже. Қолда бағылатын балықтың негізгі түрлері – тұқы (тұқы, дөңмаңдай, амур), албырт (форель), бекіре тұқымдас
балықтар және африкалық жайын мен асшаяндар екен.
«Балықшының еңбегі – етек-жеңі кепкенше» демекші, адал еңбекпен нан тауып, күн-түн демей күйбең тіршіліктің қамымен жүретін балықшылар қауымының еңбегі ерен десек артық айтқандық емес. Қазір аудан бойынша балық шаруашылығымен айналысатын
23 су айдыны болса, соның 8-і тауарлы балық өсірумен, 15 кәсіпшілік балық аулау шаруашылығымен шұғылданады. «Балық
шаруашылығын дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған бағдарламасына» ауданымыздан 6 су айдыны, 1 тоған,
2 шарбақтық балық шаруашылығы енгізілген. 22 су айдынында арнайы балық маманы бар. Олар осы арқылы нәпақасын тауып, тіршілігін түзеп отыр. Ал аудандық орман және жануарлар дүниесін қорғау мемлекеттік мекемесінде арнайы маман бар.
Дәулет Мажитов балық (ихтиолог) маманы, жауапты сала қызметкерінің жұмысы қауырт, аудандағы барлық көл-
тоғандармен тығыз қарым-қатынаста жұмыс жасайды. Ауыл шаруашылығы және жер қатынастары бөлімінің бас маманы Жасұлан Тұраповтың сөзінше, биыл «Қазсушар» РМК Қызылорда филиалы теңгеріміндегі Жайылма ауылдық округінде орналасқан «Жиделі» су қоймасы және Жаманбай батыр ауылдық округіндегі «Бесарық» су қоймасында шарбақтық балық шаруашылығын құру жұмыстары жоспарлануда. Бұл да жақсы жаңалық.
– «Балық шаруашылығын дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған бағдарламасы» бойынша жұмыстарды жүргізу барысында мәселелер туындап отыр. Біріншіден, су айдындарында инфрақұрылым саласы, оның ішінде электр сымдарын тарту, бағаналар ор-
нату жұмыстары кедергі келтіруде. Екіншіден, балық шаруашылығын дамыту үшін су айдынына су кіретін және шы-
ғатын бөліктеріне шлюз орнату да күн тәртібіндегі өзекті мәселе. Осы мәселелер шешілсе, үлкен олжа болғалы тұр, – деді ол.
Жаңақорғанда көлдерде балық өсірумен айналысып жүрген аға буынның ішінде Альберт есімді ағамыз бар. Ол
әкеден қалған ізді жалғап келе жатқан жанның бірі. Бар арманы – аудандағы балық шаруашылығын дамыту. Табиғатына
үңілсек, балықта адам ағзасына өте пайдалы дәрумендер көп. Кейіпкеріміздің айтуы бойынша, сұраныс көбіне сазан және амурдың ақмарқасы, мекіре сынды түрлеріне келіп түседі. Солардың ішінде ең пайдалысы мекіре балығы дейді ол.
Өйткені етінде басқаларына қарағанда адам ағзасына пайдалы дәрумендер мен микроэлементтер кездеседі.
– Жыл сайын Аралдан арнайы бақылау тобы келіп, тексеріп тұрады. Олар балықтың құрамын анықтап, сатуға, жеуге, жалпы экспорттауға болады деген рұқсат қағазын береді. Олармен келісім-шарт негізінде бірлесе жұмыс жасаймыз. Балық пайдалы деп жатырмыз ғой, сондықтан науқастанып жатқан жандарға ай сайын тегін балық беріп тұруды дәстүрге айналдырып келеміз. Мәселе қаржыда емес, көңілде, барынша елге көмек қолын созуға тырысып келеміз, – деді А.Мырзахметов.
Қысқаша түйіндегенде, қазір балықшы мамандардың азайғаны көзге көрініп тұр.
Бұл бұрғынғыдай көл жағалап, қармақ құратындар емес, осы саланы дамытуға ынталы жастардың жоқтығын көрсетеді.
Қалай десек те, алдағы балықшылар күні құтты болсын дейміз!

                                                                                                                                                Әли ТЕМІРБЕК