Әлемдегі ең беделді, халықаралық сыйлық – Нобель сыйлығы. Ол жыл сайын химия, физика, медицина саласындағы ғылыми зерттеулер мен революциялық жаңалықтарға, мәдениет пен қоғамның дамуына зор үлес қосқан ақын-жазушыларға, бейбітшілік жолында күрескен адамдар мен ұйымдарға беріледі. Хош. Алдымен аталмыш сыйлықтың шығу тегіне тоқталсақ. Альфред Нобель
 – «Динамиттің атасы» аталып кеткен инженер-химик, өнертапқыш ғалым. Оның ірі өнеркәсіп өндірісі болған. Ғұмырының басым бөлігін ғылымға арнап, 355-ке жуық ғылыми жаңалық ашып, динамит, капсюль-детанатор, түтінсіз дәрі сияқты заттарды ойлап тапқан ғалым, 1833 жылы Швецияның Стокгольм қаласында дүниеге келіп, 63 жасында Италияда өмірден озған. Бірақ өнертапқыштың денесін туған жері Стокгольмге жерлеген. Жалпы, Нобельдің есімі 1882 жылдан бастап танылды. Сол жылдары Швейцарияның Сен-Готард туннелі салынып, оның құрылысын бастарда әлемде алғаш рет динамит қолданылды. Осыдан бастап Нобельдің есімі әлемге әйгілі болып, оның ойлап тапқан жарылғыш заттары Жер шарының түпкір-түкпіріндегі зауытта өндіріле бастаған.
 Ал сыйлықтың атауына тоқталсақ, ол Альфред Нобельдің 1895 жылғы өсиеті бойынша тағайындалып, соның құрметіне «Нобель сыйлығы» деп аталды. Нобель қоры 1900 жылы құрылып, ол тәуелсіз, мемлекеттік емес ұйым болды. Сыйлық 1901 жылдан бері, әр жылдың 10-желтоқсанында табысталады. Марапаттау кезінде Швеция королі лауреаттарға Нобель медалі мен диплом, ақшалай сыйлық тапсырады. Өсиетке сәйкес, сыйлықты беруге Швеция мен Норвегиядағы төрт ұйым жауапты. Негізі, Нобельдің қалдырған мұрасы – 31 миллион швед кроны. Бұл сома қазіргі ақшаға шаққанда 250 млн доллардан аса ақша. Нобель өзінің өсиетінде артында қалдырған мұрасын сенімді бағалы қағазбен ұстауды бұйырған. Өсиетке сәйкес, сыйлықты беруге Швеция мен Норвегиядағы швед корольдік ғылыми академиясы, Стокгольмдегі Каролин институтының Нобель ассамблеясы және бес адамнан тұратын Норвегия парламенті сайлаған комитет құқылы. Сыйлықтың лауреатына 10 миллион крон беріледі. Дегенмен ақшалай сыйлық бағалы қағаздардан түскен өсімге байланысты әр жылы әр қалай болып өзгеруі мүмкін.«Нобель» алған алғашқы өнертапқыштарды білесіз бе? Алдымен аталмыш сыйлықты иеленген ең алғашқы азиялық қаламгерге тоқталсақ. Ол үндістандық ақын, философ Тагор Рабиндрант. Ақынның әдеби мұрасы өте бай. Елуден астам өлең топтамалары мен жүзден астам хикаялары, 12 романы бар. 1861 жылы Калькуттаға танымал өнерлі отбасының 14-перзенті болып дүниеге келген Тагор сегіз жасынан бастап өлең жаза бастайды. Әкесімен бірге Шығыс Үндістанды аралап, табиғаттың тылсымынан шабыт алғанған ақын «Ақынның тағдыры» атты дастан жазады. Алғашқы өлең топтамалары «Ақшам әуендері» деген атпен жарыққа шығып, шығармаларын ағылшын тіліне аударады. Осыдан бастап жазушының аты АҚШ-та асқақтай береді. Швед академиктері 1913 жылы Рабиндрант Тагорды «Терең мәнге, поэзиялық ойлауы ерекше сезімге ие болған, ақылды өлеңдерімен батыс әдебиетінің бір бөлігіне айнала алғаны үшін» «Нобель» сыйлығына лайық деп табады.
 Ал, аталмыш бағалы сыйлыққа ең алғаш қол жеткізген нәзікжанды – Сельма Оттилия Ловиза Лагерлеф. Швецияда дүниеге келген ару 3 жасында аяғы ауырып, өмірінің соңына дейін аяғын ақсап басады. Оқытушы және жазушы болуды армандаған нәзікжанды Стокгольмдегі қыздарға арналған жоғары корольдік педагогика академиясын бітіріп, қыздарға арналған мектепте оқытушы болып қызмет жасайды. Мектепте жұмыс жасай жүріп, шығармашылықты қатар алып жүрген жазушы, алғашқы туындыларын газет беттеріне басады. Уақыт өте келе өзінің ұстаз емес жазушы болатынына толық көзі жетіп, біржола жазушылыққа бет бұрады. «Көрінбейтін шынжырлар, «Антихрист ғажайыптары», «Құддыс» кітаптары жарық көріп, балаларға арналған «Нильс Хольгерсонның Швециядағы ғажайып саяхаты» деп аталатын шығармасы әлемнің 39 тіліне аудырылып, хикая жайында мультхикая түсіріліп, жазушының абыройын асқақтатады. Жасушының шығармаларының қоғамға тигізер пайдасының молдығы ескеріліп, 1909 жылы Швеция акакдемиктері Сельма Лагерлефті «Барлық шығармалардағыдай биік идеализмі, жарқын бояулар шеберлігі, кейіпкерлер ішкі психологиясына терең бойлай алғандығы үшін», «Нобель» сыйлығына лайық деп табады.
 Сондай-ақ, физика саласы бойынша лазерлік технологиялар саласындағы жаңалықтары үшін американдық Артур Эшкин, француз Жерар Мору және канадалық Донна Стрикленд алса, химия саласы бойынша бағалы сыйлық АҚШ ғалымы Фрэнсис Арнольд пен Джордж Смитке және ұлыбританиялық Григорий Винтерге беріген.

«Нобель» алған тұңғыш қазақ кім? «Нобель» сыйлығын алған қазақ бар ма дегенде ойымызға Достай Раманқұлов келеді. 1960 жылы киелі Түркістан Елдің медиа саласының майталмандары бас қосқан алқалы жиынды "Amanat" партиясының жауапты хатшысы Асхат Оралов ашып, журналистердің қоғамдағы орны мен ақпараттық замандағы маңызды міндетіне тоқталды. Салтанатты іс-шараға Сенат депутаты, қарымды қаламгер, медиа саланың белгілі менеджері Нұртөре Жүсіп, Мәжіліс Төрағасының орынбасары Павел Казанцев, Мәжіліс депутаттары, белгілі қаламгерлер Дархан Мыңбай, Жанарбек Әшімжан және т.б бой көрсетті. Биылғы журналистер сыйлығының ерекшелігі жанрлық емес, тақырыптық саланы қамтып, Жаңа Қазақстанның көріністерін сезіндірді. Сарапшылар түскен әрбір мақаланы терең саралап, үздіктерді анықтауда республикалық БАҚ-тан бөлек, облыстық, аудандық деңгейдегі мерзімді басылымдардың мамандарына да басымдық беріпті. Оның айқын делелі, "Жаңақорған тынысы" газетінің тілішісі Әлібек Темірбекұлының Қазақстан Республикасы Мемлекеттік рәміздерінің 30 жылдығы туралы үздік материалы болып табылды. Бұл – аудандық газет тілшісінің жеткен ең биік жетістігінің бірі. – Қазір журналистикасының міндеті ауыр, жауапкершігі зор! Әлемдік геосаяси тартыс-тақтығыстардың ақ-қарасын ажыратып, қоғамға объективті, салмақты әрі саралы ақпарат таратудың маңызы артып келеді. Ақпараттық кеңістіктегі шығармашылық иелерін қолдап, қанаттандыруда Amanat медиа сыйлығының орны зор. Сыйлыққа ие болғаныма қуаныштымын. Эмоциямды сөзбен айтып жеткізе алмаймын. Қуаныштымын! Маған сенген әріптестеріме, шығармашылық тұрғыда шыңдалуыма көмектескен Қаныбек Әбдуов, Нұрлат Байгенже, Баян Үсейінова сында алдыңғы буын – ұстаздарыма алғыс білдіргім келеді, – дейді қуаныш иесі Ә.Жарықбаев. Журналистің бұл жетістігі "Жаңақорған тынысы" газетінің бүгінгі мазмұндық деңгейі мен дизайнерлік талғамының биік екенін көрсететіндей. Бұған дейін де түрлі деңгейдегі спорттық шараларға қатысып, кубокторды жеңіп алып жүрген, жақсы футболшы екенін дәлелдеген Әлібектің қауырсын қалам мен ала допты қатар салмақтап, екеуінен де тұлпар шабыспен келе жатуы көңіл сүйсіндіреді. Тек қана алға, Әлібек! Нұрлат БАЙГЕНЖЕ (Жалғасы. Басы 1-бетте) Жарықбаев Жарқырады! Билігі мықты елдің тірлігі құтты топырағында дүниеге келді. Алматыдағы Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық техникалық университетінің түлегі Достай Төлемішұлы қазір Вена қаласының тұрғыны. Достай Раманқұлов Қазақстанда Атом қуаты жөніндегі комитет құрылғаннан жұмысын бастап, АҚШ-тағы Қазақстан елшілігінде ғылымитехникалық кеңесші болған. Ал, «Нобель» сыйлығына 1998 жылы МАГАТЭ ұйымында жұмыс жасап жүріп қол жеткізеді. Жалпы, Достай Төлемішұлы туралы мәлімет өте аз. Ақтау қаласының құрметті азаматы Совет Татамбаевтың естеліктеріне сүйенсек, «Бүкіл дүниежүзі бойынша ядролық қауіпсіздікті сақтаудағы еңбектері жоғары бағаланып, МАГАТЭ ұжымы және оның Бас директоры Мұхаммед әл-Барадей халықаралық Нобель сыйлығымен марапатталды.
 Айта кететін бір қуанышты жайт, МАГАТЭ бойынша Нобель сыйлығымен марапатталған 11 адамның ішінде біздің жерлесіміз – қазақстандық Достай Төлемішұлы Раманқұлов бар. Достай Раманқұлов – бұрын Қазақстан Республикасы Атом энергетикасы жөніндегі агенттігінде, кейіні Қазақстанның АҚШ-тағы елшілігінде қызмет атқарды, қазір МАГАТЭ-нің жауапты қызметкері.
 Нобель сыйлығының Қазақ елінен шыққан бірінші лауреаты. Ең кереметі – берілген жалпы сомасы 1,3 миллион АҚШ долларын құрайтын сыйлықтың 50 пайызы әл-Барадейге тиесілі еді, бірақ ол қаражатты түгелімен Мысырдың жетім балалар үйлеріне, қалған 50 пайызын лауреаттар толығымен ісік ауруымен күреске аударған. «Нобель» сыйлығын алушылардың қатарына Раманқұлов Достайдың қосылуы Қазақстан Республикасының қазіргі және келешектегі атом энергетикасы саласындағы алатын алдыңғы қатардағы орнының бір көрінісі деп те білуге болар», – деген.
 Иә, әлемді аузына қаратқан «Нобель» сыйлығы жаһанның кіл мықтыларына ғана берілетіні белгілі болды. Алайда, аталмыш сыйлықты алған бірде-бір қазақ жоқ деудің жаңсақ пікір екенін білдік. Өйткені, Жеке өзі алмаса да ең мықты 11 адамның қатарында болған Достай Раманқұловтың қазақ екенімен мақтана аламыз.