АДАМ ҰРПАҒЫМЕН МЫҢ ЖАСАЙДЫ
Адамзат баласының басына қара бұлт үйірген екінші дүние жүзілік соғыс десек, оның ең ірі майданы фашистік Германия мен КСРО арасындағы соғысы еді. Расында, Ұлы Отан соғысында қаншама арман қиылып, қаншама шаңырақ ортасына түсті. Соғыстың зардабын тартты. Солардың бірі менің атам Кенже Жүсіпов.
Небәрі 18 жасында соғысқа аттанған ол 1942 жылдың қазан айынан 1943 жылдың тамыз айлары арасында Ферғана қаласында кіші командирлер даярлайтын арнайы курста оқып кіші сержант әскери атағын алады.
Сосын бөлімше командирі ретінде I Балтық майданында 54 арнайы атқыштар бригадасы, 634 атқыштар полкының құрамында қанды шайқастарға қатысады. Нарва, Новель қалаларының маңында қалың орман ішінде халқымыздың әйгілі батыр қызы Әлиямен бір қапталда жауға оқ боратыпты. 2000 жылы 21-сәуірде №16-шы «Ақмешіт апталығы» газетінде «Әлиямен бір қапталда соғысқан» атты Құдайберген Ертасовтың мақаласының атамның берген сұхбатында: «Ол кезде Әлияның даңқы шыға қоймаған. Бірақ оқ пен отқа оранған қан майданда ерлермен қатар соғысып жүрген қаршадай қандасымызға шын таң қалатынбыз. Өжеттігіне сүйсінетінбіз, мақтан ететінбіз. Әлия снайпер, мен автоматшы едім. Айналайын, қаракөз асыл бауырымыз Псков облысы, Новосокольский ауданында менен 200 метрдей жерде ғана оң жағымда оққа ұшты» деген екен.
Ол қызмет ететін полк 1943 жылдың күзінде Запольяреге жіберіліп Архангельск қаласын жаудан қорғайды. Ол кезде немістер Архангельскіні тартып алу мақсатында талай рет десанттар да түсірген. Ондаған рет жау десанттарын жою операцияларына қатысыпты. 1944 жылдың шілде айының басында Архангельскіден 25-30 шақырым жерге мұздай қаруланған неміс десанты түсіп, оны жоюға бұлардың ротасы жіберіледі. Атам қызмет ететін рота межелі жерге жеткенше немістер қолайы позицияға бекініп алады. Кескілескен шайқас бірнеше сағатқа созылыпты. Екі жақта да адам шығыны көп болыпты.
Атам: Немістердің шегінетін жері жоқ, сондықтан еш аянбады. Түс қайта біз қайта шабуылға шықтық. Жауынгерердің алды неміс бекіністеріне басып кірді. Мен де сол авангардтық топта едім. Бір уақытта неміс мергенінің оғы қара жамбасыма тиіп, ұшып түстім. Сол ұрыста фашистердің көбін тұтқынға алдық. Жолдастарым мені палаткаға салып, санчастқа жеткізді. Алғашқы көмектен кейін Архангельск қаласындағы госпитальға жеткізді, – дегені әлі күнге дейін құлағымда сайрап тұр.
Атамның Запольярьедегі ерлігі лайықты бағаланып «Советтік Запольярені қорғағаны үшін» медалімен және кейіннен «Қызыл Жұлдыз», І Дәрежелі «Отан соғысы» орденімен наградталған. Жеңісті жақындатуға елеулі үлесін қосып, елге қара саннан оқ тиіп ІІ-топтағы мүгедек болып оралған ол аудандық ішкі істер бөлімінде учаскелік инспектор, кейін №1209 автотранспорт кәсіпорнында диспетчер, аудандық тұрмыс қажетін өтеу комбинатында бас инженер, экспедитор қызметтерін атқарып, зейнетке шығады. Атам қай жерде, қандай қызмет атқарса да еңбексүйгіштігі, тиянықтылығы мен адалдығы арқасында сый-құрметке бөлене білді.
«Адам ұрпағымен мың жасайды» демекші, атамның атын ұлықтау жұмыстары тоқтаған емес. Соның заңды жалғасы Жеңіс күніне қарсы орайластырылмақ. Нақтысын айтқанда, Кенже Мұятұлын еске алуға арналған шахматтан облыстық турнир өтіп, рухына Құран бағышталмақ.
Асылзат МАРАТҚЫЗЫ.
Небәрі 18 жасында соғысқа аттанған ол 1942 жылдың қазан айынан 1943 жылдың тамыз айлары арасында Ферғана қаласында кіші командирлер даярлайтын арнайы курста оқып кіші сержант әскери атағын алады.
Сосын бөлімше командирі ретінде I Балтық майданында 54 арнайы атқыштар бригадасы, 634 атқыштар полкының құрамында қанды шайқастарға қатысады. Нарва, Новель қалаларының маңында қалың орман ішінде халқымыздың әйгілі батыр қызы Әлиямен бір қапталда жауға оқ боратыпты. 2000 жылы 21-сәуірде №16-шы «Ақмешіт апталығы» газетінде «Әлиямен бір қапталда соғысқан» атты Құдайберген Ертасовтың мақаласының атамның берген сұхбатында: «Ол кезде Әлияның даңқы шыға қоймаған. Бірақ оқ пен отқа оранған қан майданда ерлермен қатар соғысып жүрген қаршадай қандасымызға шын таң қалатынбыз. Өжеттігіне сүйсінетінбіз, мақтан ететінбіз. Әлия снайпер, мен автоматшы едім. Айналайын, қаракөз асыл бауырымыз Псков облысы, Новосокольский ауданында менен 200 метрдей жерде ғана оң жағымда оққа ұшты» деген екен.
Ол қызмет ететін полк 1943 жылдың күзінде Запольяреге жіберіліп Архангельск қаласын жаудан қорғайды. Ол кезде немістер Архангельскіні тартып алу мақсатында талай рет десанттар да түсірген. Ондаған рет жау десанттарын жою операцияларына қатысыпты. 1944 жылдың шілде айының басында Архангельскіден 25-30 шақырым жерге мұздай қаруланған неміс десанты түсіп, оны жоюға бұлардың ротасы жіберіледі. Атам қызмет ететін рота межелі жерге жеткенше немістер қолайы позицияға бекініп алады. Кескілескен шайқас бірнеше сағатқа созылыпты. Екі жақта да адам шығыны көп болыпты.
Атам: Немістердің шегінетін жері жоқ, сондықтан еш аянбады. Түс қайта біз қайта шабуылға шықтық. Жауынгерердің алды неміс бекіністеріне басып кірді. Мен де сол авангардтық топта едім. Бір уақытта неміс мергенінің оғы қара жамбасыма тиіп, ұшып түстім. Сол ұрыста фашистердің көбін тұтқынға алдық. Жолдастарым мені палаткаға салып, санчастқа жеткізді. Алғашқы көмектен кейін Архангельск қаласындағы госпитальға жеткізді, – дегені әлі күнге дейін құлағымда сайрап тұр.
Атамның Запольярьедегі ерлігі лайықты бағаланып «Советтік Запольярені қорғағаны үшін» медалімен және кейіннен «Қызыл Жұлдыз», І Дәрежелі «Отан соғысы» орденімен наградталған. Жеңісті жақындатуға елеулі үлесін қосып, елге қара саннан оқ тиіп ІІ-топтағы мүгедек болып оралған ол аудандық ішкі істер бөлімінде учаскелік инспектор, кейін №1209 автотранспорт кәсіпорнында диспетчер, аудандық тұрмыс қажетін өтеу комбинатында бас инженер, экспедитор қызметтерін атқарып, зейнетке шығады. Атам қай жерде, қандай қызмет атқарса да еңбексүйгіштігі, тиянықтылығы мен адалдығы арқасында сый-құрметке бөлене білді.
«Адам ұрпағымен мың жасайды» демекші, атамның атын ұлықтау жұмыстары тоқтаған емес. Соның заңды жалғасы Жеңіс күніне қарсы орайластырылмақ. Нақтысын айтқанда, Кенже Мұятұлын еске алуға арналған шахматтан облыстық турнир өтіп, рухына Құран бағышталмақ.
Асылзат МАРАТҚЫЗЫ.
