Қайтарымсыз гранттың да сұрауы бар
Коронавирус әлемнің қалай, қандай бағытта дамуы тиіс екенін көрсетіп берді. Өңдеу өнеркәсібі дамыған, шағын және орта кәсіпкерлігі қалыптасқан елдер карантиндік жағдайға дайын екенін көрсетті. Ал бізде ше? Нарық шарықтап, кейбір тауар түрлері тапшы болды. Енді одан сабақ алу маңызды...
Елдің экономикалық әлеуеті артуында тұрғындардың экономикалық сауаты да шешуші рөл атқарады. Оған кәсіпкерлік бағыттағы мемлекеттік гранттарды тағайындау жөніндегі комиссия отырысында көз жеткізе түстім.
2020 жылдың маусым айының грантын иеленуге 101 жаңақорғандық бизнес жоспарын ортаға салды. Оның 83-нің жоспарын комиссия мүшелері қолдады. Сонымен кім, не ұсынды? Бірден айта кететіні, кәсіпкерлікті қалыптастырып, дамытуға ниеттілердің атын атап, түсін түстеуді жөн санамадық...
555 мың теңге көлеміндегі қайтарымсыз гранттар кәсіпкерлік ашып, оны дамытуға ынталы адамдарға беріледі. Үміттілер бизнес жоспарының маңызын түсіндіріп, табыс табудың ұтымды жолдарын көрсетіп беруі тиіс.
Жалпы шағын және орта бизнесті дамыту арқылы экономикалық бәсекеге қабілетті ортаны қалыптастыру, салық базасын кеңейту, жұмыспен қамту және өнім өндіруді жолға қою т.б әлеуметтік мәселелерді шешуге болады.
Әлемде ең озық елдің қатарында Жапония тұр. Олардың экономикалық тұрғыда шарықтауының бір сыры – кәсіпкерлік саласын дамыта білуінде. Мәселен, Жапонияның экономикалық, ғылыми және технологиялық жетістіктері ірі фирмалары мен компаниялармен байланысты десек, олардың перспективалы дамуы шағын және орта бизнес байланысты. Екі-үш адамға дейін жұмыс істейтін шағын кәсіпорындар – зергерлік бұйымдар, бизнес-консалтинг қызметтері, жылжымайтын мүлік нарығы, ауыл шаруашылығы саласы, бөлшек сауда, ақпараттық технологиялар, фармацевтика, робототехнология және көлік жасау т.б табысты қымет етеді. Дәл осы сектер экономиканың локомативі болып саналады.
Міне, Үкімет те дәл осы секторды дамытудың тетіктерін жан-жақты қарастыруда. Соның бір жолы – қайтарымсыз гранттар арқылы тұрғындарды кәсіпкерлікке ынталандыру және кейбір шағын отбасылық бизнестерді заңдастыру болып табылады.
2019 жылғы тәжірибеге сүйенсек, грант алушылар « не деген батпан құйрық, айдаладағы жатқан құйрық» деп қаржыны мақсатсыз жұмсағандар болды. Тіпті Түркістанға қыдырып барып, қауырдаққа тойып, базарлатып қайтқандар бар. Биыл талап күшейтілді. Қаржыны мақсатты жұмсау міндет. Олай болмаса, ақшаны кері қайтаруға тура келеді. Бұл жөнінде Жұмыспен қамту орталығының басшысы Жаңабек Тұрлыбеков: «Қайтарымсыз грантты алғандар 90 күннің ішінде игеріп, істі бастағаны абзал. Арнайы мониторинг жүргізіледі», – деп мән-жайды түсіндірді.
Яғни қаржы қайтарымсыз болғанымен артында салмағы бар, нақты есеп-қисапты талап етеді. Міне, тұрғындар осыны сезінгені дұрыс. Мұны неге айтып отырмыз?
Жоба ұсынушылардың басым көпшілігі мал бордақылап, оның өнімін сатуды жоспарлапты. Әрине әркімнің қабілет-қасиетін сөз етуден аулақпыз. Мал шаруашылығына икемді болар...
Бір анығы, еңбек нарығын бағамдау, нарықты зерделеу, бизнесті дамытуда әлеуметтік желілердің тиімділігін пайдалану және т.б мұқият ойластыру маңызды деп ойлаймыз. Жоба қорғаушылар арасында мұны ескергендер көп болмады. Дегенмен комиссия мүшелері шаштараз ісін дамыту, кондитерлік өнімдер шығару, тігін цехын ашу, сүт өнімдерін дайындау секілді жобаларды жоғары бағалады.
Жапониядағы бизнесті мысал еттік ғой! Расында шығыстағы елдің озық тұстары көп. Олар заманауи трендтерді меңгеріп, электронды сауда нарығын дамытуға мән берді. Әсіресе робототехнология, смартфон, машина жасау саласын кластерлік жүйемен дамытып, шағын және орта бизнесті құрамдас бөлшегі ретінде қалыптастырды.
Бізде де бизнесті дамытудың кластерін қалыптастыру жағы кемшін тартуда. Сыр өңірінде мал шаруашылығы қарқынды дамуда. Енді ет, сүт, тері, жүн өндеу кластерін дамута маңызды. Сонда ғана мал бағытындағы қайтарымсыз гранттардан қайыр болатындай.
Екі күнге созылған комиссия отырысында ойға осыны түйдік.
Нұрлат БАЙГЕНЖЕ
Елдің экономикалық әлеуеті артуында тұрғындардың экономикалық сауаты да шешуші рөл атқарады. Оған кәсіпкерлік бағыттағы мемлекеттік гранттарды тағайындау жөніндегі комиссия отырысында көз жеткізе түстім.
2020 жылдың маусым айының грантын иеленуге 101 жаңақорғандық бизнес жоспарын ортаға салды. Оның 83-нің жоспарын комиссия мүшелері қолдады. Сонымен кім, не ұсынды? Бірден айта кететіні, кәсіпкерлікті қалыптастырып, дамытуға ниеттілердің атын атап, түсін түстеуді жөн санамадық...
555 мың теңге көлеміндегі қайтарымсыз гранттар кәсіпкерлік ашып, оны дамытуға ынталы адамдарға беріледі. Үміттілер бизнес жоспарының маңызын түсіндіріп, табыс табудың ұтымды жолдарын көрсетіп беруі тиіс.
Жалпы шағын және орта бизнесті дамыту арқылы экономикалық бәсекеге қабілетті ортаны қалыптастыру, салық базасын кеңейту, жұмыспен қамту және өнім өндіруді жолға қою т.б әлеуметтік мәселелерді шешуге болады.
Әлемде ең озық елдің қатарында Жапония тұр. Олардың экономикалық тұрғыда шарықтауының бір сыры – кәсіпкерлік саласын дамыта білуінде. Мәселен, Жапонияның экономикалық, ғылыми және технологиялық жетістіктері ірі фирмалары мен компаниялармен байланысты десек, олардың перспективалы дамуы шағын және орта бизнес байланысты. Екі-үш адамға дейін жұмыс істейтін шағын кәсіпорындар – зергерлік бұйымдар, бизнес-консалтинг қызметтері, жылжымайтын мүлік нарығы, ауыл шаруашылығы саласы, бөлшек сауда, ақпараттық технологиялар, фармацевтика, робототехнология және көлік жасау т.б табысты қымет етеді. Дәл осы сектер экономиканың локомативі болып саналады.
Міне, Үкімет те дәл осы секторды дамытудың тетіктерін жан-жақты қарастыруда. Соның бір жолы – қайтарымсыз гранттар арқылы тұрғындарды кәсіпкерлікке ынталандыру және кейбір шағын отбасылық бизнестерді заңдастыру болып табылады.
2019 жылғы тәжірибеге сүйенсек, грант алушылар « не деген батпан құйрық, айдаладағы жатқан құйрық» деп қаржыны мақсатсыз жұмсағандар болды. Тіпті Түркістанға қыдырып барып, қауырдаққа тойып, базарлатып қайтқандар бар. Биыл талап күшейтілді. Қаржыны мақсатты жұмсау міндет. Олай болмаса, ақшаны кері қайтаруға тура келеді. Бұл жөнінде Жұмыспен қамту орталығының басшысы Жаңабек Тұрлыбеков: «Қайтарымсыз грантты алғандар 90 күннің ішінде игеріп, істі бастағаны абзал. Арнайы мониторинг жүргізіледі», – деп мән-жайды түсіндірді.
Яғни қаржы қайтарымсыз болғанымен артында салмағы бар, нақты есеп-қисапты талап етеді. Міне, тұрғындар осыны сезінгені дұрыс. Мұны неге айтып отырмыз?
Жоба ұсынушылардың басым көпшілігі мал бордақылап, оның өнімін сатуды жоспарлапты. Әрине әркімнің қабілет-қасиетін сөз етуден аулақпыз. Мал шаруашылығына икемді болар...
Бір анығы, еңбек нарығын бағамдау, нарықты зерделеу, бизнесті дамытуда әлеуметтік желілердің тиімділігін пайдалану және т.б мұқият ойластыру маңызды деп ойлаймыз. Жоба қорғаушылар арасында мұны ескергендер көп болмады. Дегенмен комиссия мүшелері шаштараз ісін дамыту, кондитерлік өнімдер шығару, тігін цехын ашу, сүт өнімдерін дайындау секілді жобаларды жоғары бағалады.
Жапониядағы бизнесті мысал еттік ғой! Расында шығыстағы елдің озық тұстары көп. Олар заманауи трендтерді меңгеріп, электронды сауда нарығын дамытуға мән берді. Әсіресе робототехнология, смартфон, машина жасау саласын кластерлік жүйемен дамытып, шағын және орта бизнесті құрамдас бөлшегі ретінде қалыптастырды.
Бізде де бизнесті дамытудың кластерін қалыптастыру жағы кемшін тартуда. Сыр өңірінде мал шаруашылығы қарқынды дамуда. Енді ет, сүт, тері, жүн өндеу кластерін дамута маңызды. Сонда ғана мал бағытындағы қайтарымсыз гранттардан қайыр болатындай.
Екі күнге созылған комиссия отырысында ойға осыны түйдік.
Нұрлат БАЙГЕНЖЕ
