Қылышты ата кім?
Шежіре деректеріне қарағанда, ХІІІ ғасырда Мәдина қаласынан келген Саид Камалиддин Ферғана сұлтаны Ілкі Мағзұмның қызына үйленеді. Ол кезде Ферғана мемлекеті батыс Қағанатының астанасы Өзгент шаһары болған. Саид Камалиддин Ілкі мағзұмның қызына үйленген соң Мекке-Мәдинаға қажылыққа барып, сол жақта дүние салады. Артында Ілкі Мағзұмның жүкті қалған қызы ұл туып, оның есімін Бурханиддин қояды. Жас Бурханиддин Ферғана сұлтаны Ілкі Мағзұмның тәрбиесінде болып, кейін нағашы атасының орнына таққа отырады.
Кейін өз еркімен тақтан түсіп, ислам дінін насихаттауды, дін жолында қызмет етуді алдына мақсат етіп қояды. Ол мұсылмандық парызын орындамағандарға өте қатал болады. Аңыз әңгімелерге қарағанда, оның екі жүзді қылышы болған екен. «Кімде-кім адалдықтан аттап, жаулық жасаса жазасын осы қылыштан табады» деп ескерткендіктен «Қылышты Ата» аталып кетеді.Айқожа ишан кесенесі мен Ақтас мешіті – өңірлік маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіштері тізімінде. Жаңақорған кентінен оңтсүтік батысқа қара 49 шақырым жерде орналасқан. Қазіргі уақытта ескерткіш қайта жөнделген, күмбездің үстіне металдан соғылған жарты ай орнатылған. Кесененің ортасында ақ матамен жабылған тікбұрышты ескерткіш орналасқан «Ақтас» мешіті Айқожа ишан кесенесіне жақын жерде салынған. Бұл мешіт Айқожа ишан дүниеден өткен соң 25 жылдан кейін ескі мешіт орнын жаңартып, 1882-1884 жылдары Айқожа ишанның немересі Атамағзұмның басшылығымен жергілікті халықтың күшімен салынады. Мешіт құрылысына Бұқарадан арнайы ұста шақырылады. Мешіттің етегінде емдік қасиеті бар бұлақ ағып жатыр. Тарихи орын 1982 жылдан бастап Республикалық маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіштер тізіміне енгізіліп, мемлекет қорғауына алынған.
Жаңақорған ауданы бойынша өңірлік маңызы бар қорғауға алынған айшықты мәдени ордалары қатарында Қарасопы кесенесі және Сығанақтың кесенесі бар.
Жалпы Қызылорда облысы бойынша Қазақстанның киелі жерлер картасына 12 ескерткіш ендірілсе, соның ең көбі Жаңақорған аймағында. Оның тізімін жоғарыда айттық. Қалған тарихи ескерткіштер: Жанкент, Жент, Шірік рабат қалалары, Қорқыт Ата, Оқшы Ата, кесенелері. Ал өңірлік маңызы бар 35 ескерткіш қорғау аймағына белгіленді. Осы белгіленген қасиетті орындарға экспедиция ұйымдастырылып, энциклопедиялық жинақ құрастырылып, интерактивтік картасы жасалатын болады.
Бұл аталған қасиетті орындардың барлығы келешек өңіріміздің көрнекті ландшафты ретінде туризмге сұранып-ақ тұр. Ендігі ретте белгіленген нысандардың сәулеті мен дәулеті одан әрі жетілдіріліп, қамқор алақандардың әлеуетімен айшықтала түсері анық. Туризмнің талбесігіне айналып, пайда әкелгені жақсы-ау, мыңдардың табаны таптаған топырақтан кие қашып, саудаға түсіп, тылсым кеңістікті күзеткен көркем жаратылыстан көз жазып қалмас па екенбіз деген қауіп те жоқ емес көкейде.
Баян ҮСЕЙІНОВА
