Дерматомикоз ауруы жайлы!

Дерматомикоз-тері, тырнақ, дененің қатпарлары, сондай-ақ ішкі мүшелерді зақымдайтын саңырауқұлақ ауруларының үлкен тобына жататын жағдай.
Сипатталатын тері ауруы адамның денесінде паразиттік микроскопиялық ағзалар – грибоктарды тудырады. Олардың шамамен 500 түрі бар.
Ағыс бойынша жіті және созылмалы дерматомикоздар, зақымдану тереңдігі бойынша – беттік және терең, шектеулілігі бойынша – жергілікті және кең таралған түрлері бар.
Бұл не?
Дерматомикоз саңырауқұлақтарды жұқтырғаннан кейін дамитын жұқпалы аурулар қатарына жатады. Ауру бүкіл денеде тарайды, тіпті ұзақ байланыс нәтижесінде де ауыруға болады. Микоздың басты қаупі көбінесе созылмалы түрде өтеді, яғни асқыну қаупі әрдайым бар.
Емдеуді ұзақ уақыт кейінге қалдыру клиникалық көріністі қиындатады және теріде үнемі қоздырғыштар қалатынына әкеледі.
Жіктелуі:
Дерматомикоздар орналасқан жері бойынша жіктеледі:
тегіс дене терісі;
бастың шаш бөлігі мен сақал;
тырнақ;
шап облысы;
тоқта.
Дерматомикоздар қоздырғышына байланысты:
кератомикоздар: түйіндік микроспория, түрлі-түсті лишай;
дерматофитиялар: шап эпидермофитиясы, табанның эпидермофитиясы, трихофития, тамақты микоз, фавус, руброфития;
терең микоздар: аспергиллез, хромомикоз, бластомикоз, споротрихоз және т. б.;
кандидоз: беттік, висцералды және созылмалы генерализацияланған;
псевдомикоздар: актиномикоз, трихомикоз, эритраза және т. б.
Пайда болу себептері:
Аурудың этиологиясы туралы айтатын болсақ, қоздырғыш ретінде әртүрлі саңырауқұлақтар: місгоѕрогим, trichophyton, еpidermophyton (соңғы топқа саңырауқұлақтың осы түрінің түрлері кіреді, олардың барлығы "дерматофиттер"атты бірыңғай атаумен біріктіріледі) болатынын ескеру қажет.
Әдетте, қоздырғыш теріге адам қандай да бір уақытта зақымдану ошағымен байланыста болған соң, қоздырғыштардың үш негізгі түрін ажыратады:
зоофильді;
геофильді;
антропофильді.
Бірінші жағдайда жұқтыру көзі жануарлар, дәлірек айтқанда, олардың ағзаларында тұратын паразиттер болып табылады. Мұнда үй иттерінің, мысықтардың немесе мүйізді малдардың иесі ретінде пайдаланатын паразиттерді жатқызуға болады.
Екінші жағдайда топырақ пен топырақта тіршілік ететін қоздырғыштар туралы сөз болып отыр. Адам қорғаныш құралдарын пайдаланбай, жермен жұмыс істей алады немесе жай ғана байланыста бола алады және нәтижесінде жұқтырғандар болуы мүмкін.
Үшінші жағдай-аурудың тасымалдаушысы болып табылатын адам ағзасында тұратын паразиттер. Жұқтыру фактісінің өзі байланыста болады.
Дерматомикоздардың дамуы шаштарға, тері қабаттарының жоғарғы қабаттарына, тырнақтарға (яғни кератин бар ұлпаларға) конидиялар мен қоздырғыштардың гиф-фрагменттері түседі.
Дерматофиттердің жұғу қабілетінің деңгейі өте төмен, сондықтан дені сау адамдарда тіндердің зақымдануы байқалмайды.
Алайда қоздырғыштар тән ерекшелігімен ерекшеленеді: олар кератинді толық бұзуға және жоюға ұшырауы мүмкін.
Шаш өзегі бар қоздырғыштар өзінің бойы бойынша екі түрге бөлінеді. Біріншісі: endothrix теріден шаш пен фолликулға өсе бастайды,бұл ретте шаш өзегінің шетінен олар шықпайды. Екінші: ectothrix шаш фолликулынан тікелей шашқа өседі.
Аурудың пайда болуы мен дамуы адам ағзасының ерекшеліктеріне байланысты. Дерматомикоздардың кейбір түрлері ересек адамға ғана, ал кейбіреулері бала үшін ғана тән болуы мүмкін.
Көбінесе ауру тек жаспен ғана емес, май бездерінің секрециясы, тер құрамы және басқа да көптеген тән ерекшеліктерімен қамтамасыз етіледі.
Дерматомикоздың алғашқы зақымдануы сенсибилизацияның салдары болып табылады, одан кейін қайталанудың даму кезеңі басталады. Иммундық тапшылық көбінесе дерматомикозбен сырқаттанушылық қаупінің деңгейін анықтайды.
Сонымен қатар, зат алмасудың әртүрлі бұзылуы, дұрыс тамақтанбау, гормональды жүйе, авитаминоз жұғу үшін қолайлы ая болуы мүмкін. Зақымданған тері жамылғыларында саңырауқұлақтар тез өтеді, сондықтан жаралары, жаралары мен сызаттары бар адамдар терідегі ерекше қауіпті аймақта тұр.
Дерматомикоз белгілері:
Адамда дерматомикоз симптомдары оның формасы мен денеде орналасуына байланысты. Бастың шаш аймағының дерматомикозы балаларда жиі диагностикаланады. Егер ол бастың шаш бөлігіне таралады болса, онда пациенттер келесі көріністерді табады:
ауырсыну, қабыршақтану және қышу;
папул түрінде бөртпелердің жылдам таралуы;
шаштың түсуі және олардың сынуы, бұл шамдардың іріңді балқытудан дамиды;
фурункуловтың пайда болуы.
Сақал аймағында құбылыстар ұқсас, тек іріңді зақымдану нүктелі, өйткені шаш фолликулдары үнемі инфекцияланады. Мұнда тері қабықпен жабылады, ісіну болады. Бұл нысан өте жұқпалы.
Терінің дерматомикозы жылы климатта болады, өйткені ол трихофит саңырауқұлақтарының тез көбеюі үшін қолайлы.
Төменде сипатталған дерматомикоз белгілері адам денедегі кез келген аймақты зақымдауы мүмкін. Олар дамудың бірнеше сатысына ие:
Эпидермисте шеңбер түрінде бөртпенің пайда болуы.
Ортасында учаске жарқырайды-бұл бөртпе ошағы.
Бөртпе ылғалды болып, қабықтар түзіле бастайды.
Ашық учаскенің шеңбері бойынша күшті қабыршақтану пайда болады, науқас азап шегеді.
Ошақ сау көрініс алады, оның айналасында қараңғы шеңбер қалады.
Табан дерматомикозының белгілері аурудың түріне толығымен байланысты. Мысалы, патологияның дисгидротикалық түрі үшін саусақтардағы және табанның өзінде үлкен мөлшерде көпіршіктердің пайда болуы тән, олар кейіннен эрозия учаскелерін құра отырып ашылады.
Соңғылары аурудың интертригинозды түріне тән, бірақ ол ісінумен және жарықпен жүреді. Скваматозды форманың белгілері:
саусақтар терісінің алғашқы зақымдануы;
ешқандай басқа көріністермен сүйемелденбейтін шағын қабыршақтану;
қабыну, қышу, эрозияға өтетін папулалардың қалыптасуы;
ошақтардың іріңдеуі;
аяқтың бүйір жағында өлі тері қабыршығының пайда болуы;
бөртпелердің бірігуі, айқын құрғақ, ауырсыну.
Дерматомикоз шап аймағын зақымдайды, содан кейін дене қатпарларына (кеуденің астында т.б.) өзін-өзі зақымдау нәтижесінде тарала алады. Алғашқы бөртпелер шап қоймаларында пайда болады, бірте-бірте бұтқа, санға, анусқа айналады. Ауру сатысы қабыршақтануға көшкенде эрозия ашыла бастайды, бұл пиодермиямен жиі асқынады. Қабыну нашарлайды, бірақ қайталану әрдайым дерлік болады, өйткені теріге ұзақ уақыт бойы саңырауқұлақтар қалады.
Алдын алу:
Аурудың алдын алу негізінен қауіпті саңырауқұлақ жұқтыруды (оның ішінде өзін-өзі жұқтыруды) болдырмайтын гигиеналық нормаларды сақтауға қатысты. Мамандар қандай ұсыныстар береді:
бөтен орамалдар мен тарақтарды пайдалануға болмайды;
өзімен бірге (жұмыста, сапарда) қол, бет тазалығын сақтау үшін ылғалды сулықтар болуы керек;
теңізге, бассейнге, ваннаға, аяқ саусақтарының арасындағы теріні өшіріңіз;
бос пішінге артықшылық бере отырып, тар киім мен киім киюге болмайды;
қаңғыбас жануарларды ұстамау, үй жануарларын үнемі ветеринарға көрсету.
Дерматомикоздың алғашқы белгілері пайда болған кезде дереу дерматологқа жүгіну қажет екенін есте сақтаңыз. Тек дәрігер тиімді ем тағайындай алады және сіз осы жағымсыз аурулардан біржола құтыла аласыз.

Ж. Шайхысламов,
Аудандық СЭББ-ың бөлім басшысы