ШАРУАЛАР СУБСИДИЯДАН ҚАҒЫЛАДЫ МА?
Алма бағын еккен жаңақорғандық бағбандар мемлекет тарапынан субсидия ала алмайды. Оған қоса, биылдан бастап диқандар егін алқаптарына белгілі бір гербицид немесе тыңайтқыштар себетін кезде агро-химиялық талдау жасауға міндеттелген. Бұл туралы Қызылордада өткен Қазақстан фермерлер Одағының облыстық конференциясында белгілі болды. Қазақстан фермерлер Одағы басқарма төрағасының орынбасары Жақып Өмірзақов, ҚР Ауылшарушылық министрлігінің өкілдері, және сала кәсіпкерлері қатысқан алқалы басқосуда шаруалар қауымына қатысты тың жаңалықтар айтылды.
Басқосуда Кәсіпкерлер палатасы Агроөнеркәсіптік кешен бөлімінің басшысы Жасұлан Серіков Палата және өңірдегі ауыл шаруашылығы саласындағы кәсіпкерлер атынан өзекті мәселелерді ортаға салды.
Біріншісі, Ауыл шаруашылығы министрлігімен қолданысқа енгізілген мамандандыру схемасының жергілікті кәсіпкерлердің құқығын шектеп отырғандығы жайлы. Бөлім басшысы Жасұлан Серіковтың айтуынша, «Ауыл шаруашылығы министрінің 2014 жылғы бұйрығымен бекітілген «Ауыл шаруашылығы өнімінің нақты түрлерін өндіру үшін ауыл шаруашылығы жерлерін оңтайлы пайдалану бойынша өңірлерді мамандандырудың ұсынылатын схемасы» биылғы жылдан бастап өңір кәсіпкерлеріне кері әсерін тигізгелі отыр екен. Өйткені, «2019 жылдың қаңтар айынан бастап субсидияларды беруде осы мамандандыру схемасын басшылыққа алынсын», – деп көрсетіліпті.
– Бір ғана мысал келтірейін, бүгінде Шиелі, Жаңақорған ауданының тұрғындары алма өсірумен айналысуда. Алайда мамандандыру схемасында біздің облыстың аудандарының ешқайсысы да алма бағын өсіру бойынша басым бағыттар қатарында көрсетілмеген. Яғни бұл бағытта іс бастап жүрген азаматтар субсидияға қол жеткізе алмайды деген сөз. Мәселен, жанымызда тиіп тұрған Түркістанның кәсіпкерлері алма еккені үшін субсидия алатын болса, жанында тұрған Жаңақорған, Шиелі ауданының азаматтарына бұл қолжетімсіз. Біз Министрліктен кәсіпкерлерге тең жағдай жасап, бұл тармақты алып тастауын сұрадық», - дейді Жасұлан Серіков.
Одан бөлек, Палата маманы, осы құжаттың нәтижесінде екінші проблеманың да шығып тұрғанын тілге тиек етті. Қазір аталмыш мамандандыру схемасын «ҚазАгро» АҚ ҰБХ-нің еншілес ұйымдары басшылыққа алып жұмыс жасайтынын жеткізді. Ал, мамандандыру схемасында сүт бағытындағы сиырлар Сыр өңірі үшін басым бағыттар қатарында жоқ екен. Бұл – егер облыстан бір азамат сүт бағытындағы сиырларды өсіру үшін іс бастағысы келіп, несие алғысы келсе, «ҚазАгро» АҚ оны несиелендіре алмайды деген сөз.
Сондай-ақ Жасұлан Серіков көтерген келесі мәселе де егін шаруашылығымен байланысты. 2019 жылдан бастап жаңа ережеге сәйкес барлық егін алқаптары белгілі бір гербицид немесе тыңайтқыштар себетін кезде агро-химиялық талдау жасауға міндеттелген. Бұған дейін егін шаруашылығымен айналысатын кәсіпкер жерге қанша тыңайтқыш себетінін өзі анықтайтын. Ал жаңа ереже бойынша кәсіпкер бірінші ақылы түрде агро-химиялық талдау жасатып алуы керек, сол талдау нәтижесі қанша гербицид немесе тыңайтқыш себуді көрсетеді, соны жасауға мәжбүр болмақ. Егер одан артық себілетін болса, сол мөлшеріне онда субсидия төленбейтін болады. Яғни өз жерінің жағдайын жақсы білетін шаруа енді өзге мекеменің агро-химиялық талдауының нәтижесіне тәуелді болып қалғалы отыр.
Бұл жөнінде Жасұлан Серіков: «Рас, бұл талап бізге алдағы уақытта керек болар. Дегенмен, шаруалар дәл қазір оған дайын емес. Министрлік өткен жылдың екінші жартыжылдығында бұл ережені қабылдап алды да, 2019 жылдан бастап қолданысқа енгізуді міндеттеп қойды. Қарапайым шаруа бұған дайын емес. Ең болмаса шаруалар арасында түсіндірме жұмыстарын жүргізу керек. Ал оған уақыт қажет. Бұл жерде биылғы жылы шаруалардың аталмыш салада субсидия ала алмай қалу қауіпі тұр. Сондықтан да аталмыш ережені қолдану мерзімін 2020 жылдан бастаған жөн. Мұны шаруалар да айтып отыр», - деді.
Алқалы басқосуда Кәсіпкерлер палатасының маманы тыңайтқыштар мен гербицидтерді субсидиялау бойынша және бір мәселені ортаға салды. Ереже бойынша субсидия көлемі 35-тен 50 пайызға дейінгі аумақты қамтиды. Дегенмен, бүгінгі таңда уәкілетті орган кеткен шығынның тек 35 пайызына ғана субсидиялап отыр екен. Ереже бойынша 50 пайызға дейін субсидиялауға болады, алайда Министрлік осы уақытқа дейін тек 35 пайызын ғана субсидиялаған. Кәсіпкерлер палатасына келген шаруалар болашақта күрішке субсидия берілмей қалуы мүмкін деген қауесетті естіп, тыңайтқыштар мен гербицидтерге арналған субсидияның толық берілуін сұрап отыр.
Сонымен қатар, алқалы жиында көтерілген ең маңызды мәселе – күрішті тасымалдау мәселесі болды. Қызылорда облысы күрішті экспорттайтын жалғыз өңір. Күріштің экспорты арқылы еліміздің экономикасына айтарлықтай үлес қосып отыр. Дегенмен, күріш егумен айналысатын шаруалар жыл сайын кездесетін мәселе, өнімді экспорттау кезеңінде (қазан, қараша, желтоқсан айларында) «Қазақстан Темір Жолы» АҚ тарапынан вагондар жетіспеушілігі пайда болады.
Бұл туралы Жасұлан Серіков: «Біз мына жайтты ескеруіміз қажет, күрішшілер өнімдерін алатын серіктестерімен алдын ала келісім жасап, өздеріне міндеттеме алады. Өнімді мерзімінде жеткізе алмаса айыппұл төлейді. Кәсіпкерлер тұтынушы-серіктестерін жоғалтып алмау үшін вагондар болмаған кезде бірнеше есе шығынмен, өнімдерді көлікпен жіберуге мәжбүр болуда. Бұл мәселе шаруалар тарапынан тұрақты көтеріліп келеді. Алайда әзірге шешімін тапқан жоқ. Ақпан айында өтетін республикалық жиында осы проблемаға ерекше мән беруін сұраймыз» – деді.
Басқосу соңында көтерілген мәселелердің барлығы ақпан айында өтетін Қазақстан фермерлер Одағының республикалық отырысында Қызылорда облысының атынан айтылатын болды.
Самат ОҢҒАРҰЛЫ.
