МӘМС:ЖАҢА ЖҮЙЕНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ КӨП

Мемлекет басшысының «100 нақты қадам» – Ұлт Жоспарының 80-ші қадамында айтылғандай, еліміздің денсаулық сақтау саласының қызметі Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі негізінде іске асырылуда. 
«Міндетті әлеуметтік меди­ци­­налық  сақтандыру жүйесі» ту­ра­лы заң 2015 жылдың 16 қара­ша­сындақабылданды. Осы Заң аясында «Әлеуметтік меди­циналық сақтандыру қоры» КЕАҚ (әріқарайҚор) құрылды. 2017 жылдың маусым айында аталған қордың филиалдары еліміздің әрбір облыстарында ресми түрде ашылды.  Шілдеайынанбастапжұмысберушілер мен кәсіпкерлержә­неазаматтыққұқықтықшартарқылыжұмысатқаратындарданауда­рымдар мен жарналартұрақ­тыаударылыпкеледі. Осы орайдажүйегеенгізілгенөзгерістер мен бүгінгіжұмысбарысытуралы «Әлеуметтікмедициналықсақ­тан­дыруқоры» КЕАҚ облыс  бойыншафилиа­лының директоры БақытИсмаханбетовпенсұхбаттасқанедік.
– Бақыт Торғайбайұлы, өт­­­кен жылдың шілде айынан бас­­­­­­­тап жұмыс берушілер мен кәсіп­­­­керлержәнеазаматтыққұ­қықтықшартарқылыжұмысжасау­шылартұрақтытүрдежар­натөлеугекірісті. Бірқатарөзгерістеренгізілгеніненхабар­­­дар­мыз. Нақ­тықандайөзгеріс­терорыналуда? 
– «МӘМС» заңынасәйкесәлеуметтікмедициналықсақ­тандыруқорынатөленетінжарналар мен аударымдар 5 түрліформатпенжүргізіледі. Олар: әлеуметтікқорғал­мағаназаматтарғамемлекеттіңжарнасы; жұмысберушініңәрбіржұмысшығааударатынаударымдары; жұмыскерлержарналары; жекекәсіпкерлержарналары (2 ЕТЖКдан) жәнеБелсендіеместұрғындар  (1 ЕТЖКдан).
2017 жылдыңшілде мен жел­тоқсанайларындажұмысберушілержұмыскерлерінеай­лықтабысының 1% көлеміндеөзпайдасынантөледі, ал жекекә­сіпкерлерсолжылғыеңтө­мен­гіайлықжалақының 2 есе­легенмөлшерінің 5%-і көле­міндежәнеазаматтыққұ­қықтықкелісім-шартнегізіндежұмысатқаратындарғаайлықтабы­сының 5%-і көлеміндежарна мен аударымдараударыпотырды. Әлеуметтікқорғалмағаназа­маттарғамемлекетжарнаны 2020 жылдың 1 қаңтарынанбастапөткенекіжылдықосаалғандағы орта айлықжала­қы­ның 4% көлемінде 14 санатбойын­ша ай сайынаударыпотырады. Аударылғанаударымдар мен жарналарҰлттықбанктесақ­таладыжәнеҚордыңресмисайтындаашықкөрсетілімтабады.
МӘМС жүйесініңзаңынато­лықтырулар мен өзгерістеренгізілуінесебепкерболғанелі­міздегіәлеуметтікмәрте­бесініңмемлекеттікақпараттықжүйелердеөзектендірілмегенбелсендіемесхалықтардыңсанағынабайланыстыболыпкелді. Соғансәйкес тек МӘМС жүйе­сіндегікөрсетілетінмеди­циналыққызметтердіңенгізілуіекіжылғакейінгешегерілді, яғни 2020 жылдың 1 қаңтарынанбастапқолданыладыжәнеаударымдар мен жарналардытөлеутәртібі мен мөлшерлерінде де өзгерістерболды. Атапайтқанда, 2018-2020 жылдарғабелгіленген МӘМС жарналары мен аударымдарыныңмөлшеріжұмысберушілер (оныңішінде ЖК мен ШҚ иелеріөзжұмыскерлеріүшінжұмысберушіретінде) 2018-2019 жылдары – 1,5%, 2020 жылдың 1 қаңтарынанбас­тап – 2%, жекетұлғалар 2018-2019 жылдартөлемейді де, 2020 жылдың 1 қаңтарынанбастап ЖК (өзіүшін) екіеселенгенеңтөменгіжалақыдан – 5%, АҚК негізіндееңбекететінтұлғалар 2020 жылыайлықтабысынан – 1%, 2021 жылданбастап – 2%, өзгесанаттареңтөменгіжалақыдан – 5%. Мемлекет  2020 жылыжеңілдігі бар санаттарүшінмемлекеттік статистика органы тарапынанөткен 2 жылғабекітілгенорташаайлықжалақының 4% көлеміндежарнааударады («МӘМС» заңының 26-бабы 2;3 тармақтарыбойынша), жұмысберушіжалдамалыжұмыскерлердіңтабысынаналынатынжарнаныұстапқорғааударыпотырады (2020ж – 1%, 2021ж – 2%).
Айта кету керек, қазіргікездеарнайыДенсаулықсақтаузаңынажәнеМіндеттіәлеуметтікмедициналықсақтандырузаңдарынаөзгерістер мен толықтыруларжасаужағдайларықаралуда. Солсебептен МӘМС жүйесініңтолықжұмысжасауынакедергікелтіргенбелсендіеместұрғындаржылсоңынадейіннақтыланса, ондажүйе 2019 жылдың 1 қаңтарынаненгізіліпкетуімүмкін. Осы уақыттатегінмедициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлеміпакетіжәнеМедициналықсақтандырудыңмедициналықпакеттеріннақтыбекітужұмыстарыжүргізілуде.
– Қордыңқазіргіжағдайытуралыайтыпөтсеңіз.
– Әлеуметтікмедициналықсақтан­ды­руқорыныңмақсаты – кепілден­ді­­ріл­гентегінмедициналықкөмекпа­ке­­ті­ніңқаржы операторы, ал жақынбо­ла­шақтамедсақтандырупакетібойыншастратегиялықсатыпалушыретіндеже­ке­меншіксектордықызметкөрсетугекөбіректарту, соларқылы медицина нары­ғындабәсекелестіктікүшейту. Өйт­кені, бәсеке бар жерде сапа болады. Осы мақсаттаөткенжылдыңқыркүйекайындаҚораталғанбағдарламашеңберіндеқызметкөрсетугениеттіденсаулықсақтаусубъектілерініңдерекқорынжасағанболатын. Дереққорғаенгізілгенмедициналықмекемелер 2018 жылғахалыққа «Тегінме­дициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлемі» бойыншакөмеккөрсететіндер. Елімізбойыншамемлекеттіктапсырыс­тыорындауғаниетті, әріәлеуетіжетедіде­ген 1600-ден астамденсаулықсақтаусубъектісідерекқорғаенді. Оның 49 про­центі – жекеменшікклиникалар. Бұлже­ке­меншікұйымдардыңқорбастамасынқол­­дап, медициналыққызметкөрсетудебел­­сенділіктанытқанынкөрсететіннегізгідәйек.
Облысбойыншаайтарболсақ, Қордыңдерекқорынақазіргітаңда 83 ме­дициналықмекеметіркелді, оның 49-ы – жеке клиника, бұлбылтырғыжылменса­­лыстырғанда 2 есеге  артық. Қазіргіуа­қыттаоблысбойынша 36 млрдтеңгеге 65 ме­дициналықмекемеменкелісімшартжа­салды. Оның 34-і, немесе 52%-і жеке­мен­шікклиникаларүлесінде. Биылкепіл­ден­ді­рілгенкөмекпакетішеңберіндеқызметкөр­сететінжекеменшікклиникалар саны өт­кенжылменсалыстырғанда 30 %-ке  артты.
ӨткенжылыҚортұңғышретмеди­циналыққызметтердіжеткізу­шілермен, соныңішіндеемханаларменжұмысістеудіқолғаалғанболатын. Оларменбекітілетінкелісімшартсомасытіркелгентұрғындарсанынатәуелді. Жылбасынанберіеліміздекейбіремдеумекемелерініңазаматтаратынантіркеужөніндежалғанөтініштержазып, олардыөздерінетіркегенітуралы, сондай-ақ, тіркеуденешбірнегізсіз бас тартуфактілерітуралышағымдартүсті. ҚазірҚормамандарыосындайшағымдарнегізіндежан-жақтыжұмысістеуде. Алайдамәселенітүбегейлішешуүшіназаматтардыңқұжаттарынқабылдаутәртібінөзгертіп, процестіадамфакторларыныңқатысуынсызықпалетукерек. Сондықтанқазіросыны ХҚКО арқылыкөрсетілетінмемлекеттікқызметтерреестрінеенгізутуралыұсынысдайындалыпжатыр. Жоғарыдаайтылғанжағдайлардыескереотырып, тіркеуережесіне де толықтыруларенгізукөзделуде. Әрине, жаңақызметтердііскеқосуғабіразуақытқажет. СондықтанҚор осы бағыттажұмысбасталғанкездеқосымшахабарлайтынболады. Оғандейіназаматтардыемханағатіркеутәртібібұрынғыша: egov.kz порталы немесеемханалардыңтіркеубөліміарқылыжүргізілебермек. Бұданбасқа,  қазақстандықтарғасақтандырутөлемдеріжайлымәліметалуғамүмкіндікберетінжаңамемлекеттікқызметтүрлерінәзірлеп, емханағатіркеупроцесінжетіл­діружоспарланыпотыр. Атапайтсақ, бұлбағыттаазаматтар МӘМС жүйесінеқатысужәнетөленгенжарналартуралымәліметтіхалыққақызметкөрсетуорталықтарыарқылыалумүмкіндігінеиеболмақ. Мысалы, қазіросығанұқсасқызметтерді «электрондыүкіметтің» egov.kz порталы арқылыалуғаболады. Олүшінэлектрондыцифрлыққолтаңбақажет. Цифрлыққолтаңбасы бар кезкелгеназамат «жекекабинетке» кіріп, МӘМС төлемдерініңсоңғыретқашанжасалғанынанықтапбілеалады.
– Тегінмедициналықкөмектіңке­піл­дендірілгенкөлеміпакеті (ТМККК) пен МӘМС жүйесініңмеди­циналықпакеттерітуралыжан-жақтытүсіндіреотырсаңыз.
– ТегінмедициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлеміМемлекетбасшысыныңбиылғыЖолдаудағытапсырмасынегізіндеоңтайландырылыпжатыр. Тегінмедициналықкөмектіңжаңанұсқасыәрбірадамғашұғылжәнеалғашқымедициналықкөмеккөрсетуге, қоғамдықмәні бар аурулардымемлекеттікбақылауғаалуғанегізделген. Ал, тегінмеди­циналықкөмектіңкепіл­ден­дірілгенкөлеміпаке­ті­ніңжаңаүлгісіменқатаренгі­зілетінміндеттіәлеуметтікмедициналықсақтандырупакетіоның кем-кетігінтолықтырып, азаматтардыңөмірсапасынжақсартуға, ұлтсаулығыныңіргетасынқалауғаықпалетпек.  Яғни, шұғылкөмек пен мем­лекеттарапынанреттеудіталапететінсаланыңбәрітегінмедициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлеміпакетіесебіненжүзегеасырылады. Ал, кепілдікберілгентегінкөмеккекірмейтінқосымшақызметтер МӘМС жүйесіарқылыкөрсетіледі.
Амбулаторлықдеңгейдеберілетінтегіндәрі-дәрмектіәлеуметтікмаңызы бар аурулар да, тегінмедициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлемішең­беріндединамикалықбақылауғаалынатыннауқастар да ала алады. Тегінмедициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлемінекірмейтіннауқастардыдәрі-дәрмекпенқамтамасызету МӘМС есебіненжүргізіледі. Соныменқатарқазіргікездетегінмедициналықкөмектіңкепілдендірілгенкөлемі мен МӘМС жүйесініңмедициналықпакеттерікезең-кезеңменжүзегеасуда. Тегінмеди­ци­налықкөмектіңкепілдендірілгенкө­ле­міжаңаүлгісіндегімеди­циналықпаке­тібойыншабаршаазаматтарғажеделжәрдемжәнесанитарлық авиация, бастапқымедициналық-санитарлықкө­мек, шұғылжағдайлардаста­ционардыал­мас­тыратынжәнестационарлықкө­мек пен паллиативтікөмеккіреді. Ал, әлеу­меттікмаңызы бар аурулар, негізгісозылмалыауруларкезіндеконсультативті-диагностикалыққызмет, ам­бу­латорлықдеңгейдедәрі-дәрмекпенқамтамасызету, жос­парлыстационарлықжәнестационардыалмастыратынкөмекжәнетуберкулезгешалдыққандардымедициналықоңалтужатады.
МӘМС (сақтандырылғандарғаар­нал­­ған) жаңаүлгісіндегімеди­ци­на­лықпакетінеконсуль­тативтік-диаг­нос­тикалықкөмек, ересектердіпро­фи­лактикалықтексеруденөткізу, бала­лардымамандандырылғандеңгейдетексеру, бағасықымбатзертханалыққызметтеркіреді.
Сұхбаттасқан
Айнұр БАТТАЛОВА,
«Сыр бойы»