Әбдісаматтың Таиландқа саяхаты
Жақында Bloomberg ақпарат агенттігі экономикалық көрсеткіштер бойынша жаңа рейтинг шығарды. Сараптамалық және статистикалық зерттеуге сүйене отырып, жаһанның ең «бақытты» экономикасы бар елді атады. Егер адамдар еш қиындықсыз жұмысқа орналаса алса, бағалар мен қызметтерге қатысты жалақының өсуі байқалса, онда бұл мемлекеттің «бақытты» экономикасы бар деген сөз. Әлемнің 62 еліне талдау жасай отырып, сарапшылар соңғы екі жыл қатарынан көрсеткіштің көш басшысы стимулы Таиландқа тиесілі деген қорытындыға келді.
Иә, бүгінгі «Озық отыз ел» айдарына Таиландты таңдадық. Бәсекеге қабілетті 30 елдің ішінде 25-орында тұр. Қазіргі таңда Таиланд Оңтүстік-Шығыс Азияда экономикалық көрсеткіштер бойынша екінші орынға жайғасқан. 2018 жылы ЖІӨ деңгейі 490 млрд АҚШ долларына жеткен. Елдегі жұмыссыздардың саны бір проценттен аз. Инфляция деңгейі өткен жылы 0,9 процентті құрады. Ал экспорттаушы ел ретінде әлемде 23 орын. Экспортталатын тауарлардың негізгі саласын компьютерлік жиынтықтаушы, автомобиль бөлшектері, жабдықтар мен электроника секілді жоғары технологиялық құрылғылар құрайды. 2018 жылы ел үкіметі жаңа жоба – Шығыс экономикалық дәлізін іске қосты. Оның шарты бойынша инвесторлар мемлекеттің дамуына 43 млрд доллар инвестиция салу үшін басым бағыттар, яғни биоэкономика, инновациялық технологиялар, логистика және туризмді жандандыру керек болды. Туризм демекші, Таиландтағы туристік бағыт нағыз табыс көзіне айналған. 2018 жылы бұл ел әлемнің 38 млн туристі қабылдаған. Қайталап оқыңызшы, отыз сегіз миллион. Таиландқа жыл сайын келетін қазақстандық туристердің саны 70 мыңға жуық. Туризмнен түскен таза пайда ЖІӨ-нің 10 процентін құрайды. Айта кететіні, туристер Тайландқа тек тұмса табиғатты тамашалау үшін келмейді. Мұнда медицина мен велньюс-индустрия қарқынды дамыған. Яғни фитнес орталықтар, SPA-салондар өте көп. Оған қоса, бұл ел SPA-демалыс үшін ең жақсы орын ретінде World Spa Awards сыйлығын алған елдердің қатарына кіреді. Нақтырақ айтқанда, 2015 жылы осы бағытта жаһанда бірінші орынға ие болған. Жыл сайын ел үкіметі медицинаны дамытуға, кәсіби мамандарды даярлауға және халықаралық деңгейдегі арнайы сауықтыру орындарын ашуға қазынадан қомақты қаржы бөледі. Қазақстанның нағыз үлгі алатын тұсы осы. Себебі, біздегі демалыс-сауықтыру орындарының бағасы тым қымбат. Сондай-ақ Таиланд аграрлық мемлекет болып саналады. Күріштің, қанттың, тауықтың, ет пен маниоктың ірі халықаралық экспорттаушысы. Оған қоса, әлемдік нарыққа балық өнімдерін, жемістер мен көкөністерді жеткізеді. Баға мен сапасы таң қаларлық. Барлық ауыл шаруашылық өнімдері қолжетімді бағада. Мұның қатарына теңіз өнімдерінде қосыңыз. Деседе, 2011 жылғы бұл елдегі су тасқыны ауыл шаруашылығы саласына қатты кері әсерін тигізді. Бірнеше миллион күріш шаруашылықтары залал шекті. Алайда араға аз уақыт салып, шаруашылықтар қайта аяққа тұрып алды. Таиландтықтар өте еңбекқор халық. Сондықтанда экономикалық көрсеткіштер бойынша үнемі көш басында жүреді.
Жоғарыда атағандай, Таиланд жаһан бойынша «бақытты» экономика рейтингінде алдыңғы қатарда келеді. 2018 жылы американдық USNews зерттеуіне сәйкес инвестиция үшін тартымды 20 әлемдік елдің ішінде Таиланд 8 – орынға тұрақтаған. Айта кетейік, USNews рейтингі елдегі экономикалық тәуекелдерді, инновацияларды, еңбек нарығын, технологиялық сараптаманы, халықты және сыбайлас жемқорлықты талдауға негізделеді. Осылайша қатарынан екі жыл USNews Таиландты «бизнесті бастау үшін үздік елдер» санатында бірінші орынға лайықты деп тапты.
Ендігі кезекте, Қазақстан мен Таиланд арасындағы сауда экономикалық қарым-қатынасқа тоқталсақ. Біріншіден, Тәуелсіз елімізбен Таиланд Корольдігі арасындағы дипломатиялық қатынас 1992 жылы бастау алған. 2019 жылдың қаңтар-сәуір кезеңінде екі ел арасындағы тауар айналымы 44,47 млн долларды құраған. Оның ішінде импорт-44,38 млн доллар, экспорт-96,7 мың доллар. Жалпы 2018 жылы сауда көлемі – 104,3 млн долларға жеткен. Сауда балансының жетіспеушілігінің негізгі себебі – жеткізілімнің тұрақсыздығы, қазақстандық тауарлардың шектеулі түрі және оларда қосылған құн салығының жоғары мөлшерде болуы. Ресми дерекке сүйенсек, ҚР Ұлттық Банкінің мәліметінде Таиландтың Қазақстанға салған инвестициясының көлемі 2,2 млн доллар, ал Қазақстан Таиланд экономикасына 8,4 млн доллар инвестиция салған. Экспортқа негізінен металл кендері, музыкалық аспаптар, химиялық және минералды өнімдер жатады. Ал импортты – автомобильдер, авто бөлшектер, телефондар мен заманауи техникалар құрайды.
Айта кететіні, 2018 жылдың 27 маусымында Бангкокта РТТ PublicCompanyLimited және Қазақстанның «КазСтройСервис» арасында ұзындығы 200 шақырым магистральды газ құбырын салуға келісімшартқа қол қойылған. Бұл қазақстандық компанияның Таиландта жүзеге асыратын алғашқы ең ірі инфрақұрылымдық жобасы.
Әбдісамат ӘБДІШ
