Екінші деңгейдегі банктердің деректері бойынша, 2022 жылы қарыздар бойынша алаяқтық операциялардың саны 4,2 есе артып, 8,1 млрд теңге сомасына 5,2 мың жалған кредитті құрады, депозиттер бойынша алаяқтық аударым операциялары 23,5% - ға ұлғай ып,  5,3 млрд теңге сомасына 6,4 мың шот/салымдар бойынша орын алды.

Ең көп таралған тәсілдер: біліміне, жұмыс саласына және мәртебесіне қарамастан кез келген адам қол жеткізе алатын фишинг және вишинг. Бірақ көбінесе қаржылық алаяқтардың айла - тәсілдеріне аға буын – зейнеткерлер және жастар алданып жатады. Алаяқтар оларды алдау үшін ескі және жаңа алаяқтық әдістерін қолданады.

Олардың ең көп таралған схемаларын қарастыр айық .

Жалған кредитті   ресімдеу

Алаяқтық схемасы мынадай болады. Алаяқтар қарт адамдарға банктен секілді қоңырау шалып, кредит алуға өтініш берген-бермегенін нақтылайды. Егер бұл олар болмаса, онда алаяқтар олардың атынан кредит алуға тырысады және шұғыл шаралар қабылдау және олардың нұсқауларын орындау қажет. Ол үшін олар әлеуетті құрбандарға деректерін орнатуды және қорғауды қажет ететін қосымшаға сілтеме жібереді. Бағдарламаны жүктегеннен кейін телефонға SMS-хабарлама немесе электрондық пошта арқылы хабарлама келеді, содан кейін банктің жалған қызметкері кодты атауды сұрайды және, өкінішке орай, кредит беріп үлгерген, бірақ алаяқтар ақшаға қол жеткізе алмады деп хабарлайды. Бұдан кейін нұсқаулық бар: ақшаңызды қорғау үшін сізге бұл ақшаны алаяқ айтқан басқа шотқа аудару керек.

Алаяқтар әрқашан сенімді, мұқият тыңдайды, құрметпен сөйлеседі, егжей-тегжейлі түсіндіреді, сөзсіз сенім тудырады, көмектесуге дайын және осылайша егде жастағы адамдар туралы айтпағанның өзінде тіпті қаржылық сауатты адамды да адастыруы мүмкін. Алаяқтар  барлық қол жетімді әдістерді белсенді қолданады. Өз тәжірибелерінде олар психологиялық, эмоционалдық тәсілдерді, әлеуметтік инженерияны және IT технологияларды қолданады, олардың көмегімен олар азаматтардың конфиденциалды ақпараты мен дербес деректеріне қол жеткізе алады.

ҰБТ-ны сәтті тапсыруға көмектесемін

Жыл сайын жаздың басында орта арнайы оқу орындары түлектерінің қызу кезеңі басталады: олар Ұлттық Бірыңғай Тестілеуден (ҰБТ) өтеді. Түлектердің бірі өз қабілеттеріне сенімді, ал кейбіреулері мемлекеттік грант бойынша түсу үшін балл  жинай алатынына алаңдайды. Қалай болғанда да, бұл әр түлек үшін үлкен стресс және олар әртүрлі сайттарда сынақтан өтіп, өз күштерін белсенді түрде сынап көреді. Бұл, әрине, алаяқтарды айналып өтпеді. Олар әлеуметтік желілер арқылы берілген сілтемені басу арқылы алуға немесе сатып алуға болатын дұрыс жауаптарға сілтемелер таратады. Күдікті жастар әр түрлі вирустық қосымшаларды өз еркімен жүктеп, фишингтік сайттарға ауысады, осылайша өз аккаунттарына кіруге мүмкіндік береді. Әрі қарай, алаяқтар түлектердің әлеуметтік желілердегі аккаунттарын бұзады және олардың атынан достарына сондай зиянды сілтемелер жібереді.

Әскери комиссариаттан шұғыл шақыру немесе қоңырау шалу

Алаяқтар азаматтарды алдаудың жаңа әдісі ретінде әскери қызметке шақыруды қолдана бастады. Ең көп таралған әдіс – әлеуметтік желілер арқылы сізді әскери қызметке шақыратын хабарламалар жіберу, сілтемені басу арқылы толығырақ білуге болады. Жастар қосымша сілтемеге өтіп, алаяқтарға өздерінің гаджеттеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, телефон алаяқтары жастарға немесе олардың туыстарына қоңырау шалып, әсер етудің психологиялық әдістерін қолдана отырып, әскери қызметті кейінге қалдыру секілді себеппен белгілі бір соманы алдаа алады.

Толығырақ "Абайлаңыз, алаяқтар" бөлімінен оқыңыздар