Қылмыстық сот төрелігін жетілдіру Қазақстандағы құқықтық реформаның негізгі бағыттарының бірі болып табылады. «Электронды қылмыстық іс» жобасы қылмыстық процестің ашық болуына, бюрократиядан арылуға септігін тигізеді. Жаңашылдық Қызылорда облысында және бүкіл республикада табысты жұмыс істеуде.
2017 жылғы 11 желтоқсанда Мемлекет басшысы «Кейбір заңнамалық актілерге құқық қорғау қызметінің процестік негіздерін жаңғырту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды. Бұл заң алғаш рет қылмыстық процесті қағаз форматымен қатар электронды түрде жүргізу мүмкіндігін қарастырды.
Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен Қазақстанды дамытудың 2025 жылға дейінгі стратегиялық жоспарында құқық қорғау және сот органдарына қылмыстық істерді электронды форматқа кезең-кезеңімен көшіруді қамтамасыз ету тапсырылды.
«Электрондық қылмыстық іс» модулі «Сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімі» ақпараттық жүйесінің негізінде әзірленді және қылмыстық процестің қылмыстық құқық бұзушылықты тіркеуден, қылмыстық істі тергеуден бастап және қылмыстық істі орындауға дейінгі барлық кезеңдерін қамтиды.
Қолданыстағы Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес қылмыстық процесті жүргізуші тұлға өз қалауы бойынша қылмыстық процесті электронды форматта жүргізе алады, ол туралы дәлелді қаулы шығарылады.
Мұндай істер бойынша сот отырысы қылмыстық процеске барлық қатысушылардың электрондық іс материалдарымен танысуын қамтамасыз ететін компьютерлермен жабдықталған сот отырысы залында өткізіледі.
Қылмыстық процесті цифрландыру уақыт пен қаржылық шығындарды үнемдейді, тергеу мен санкцияларды алу уақытын қысқартуға, бұрмалау қаупін азайтуға, қылмыстық процестің ашықтығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Процеске қатысушылар үшін «Электрондық қылмыстық іс» модулі сотқа дейінгі тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін процессуалдық құжаттарды онлайн режимінде алуға, өтінішхаттар беруге, іс материалдарымен қашықтықтан танысуға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта қажетсіз құжат айналымы жойылды, бұл қылмыстық істерді жүргізуге және есепке алуға байланысты бұзушылықтарды азайтуға мүмкіндік берді.
Бүгінде тергеуші немесе анықтаушы кабинетінен шықпай-ақ қысқа мерзімде мемлекеттік органдардан ақпарат, анықтамалар сұратып, санкциялар, смс-шақырулар, наркологиялық және психиатриялық диспансерлерден анықтамалар ала алады.
Сонымен қатар, «Электрондық қылмыстық іс» модулі «ERDR-offline», «E-saraptama» және «E-zan komegi» сияқты жаңа қосымшалармен аяқталды.
Қазақстан Республикасы Бас Прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу және есепке алу үшін арналған «ERDR-offline» қосымшасын әзірледі.
Бұл өтініш арқылы оқиға болған жерді қарау хаттамаларын, жәбірленушіден жауап алу хаттамасын, жәбірленуші деп тану туралы өтінішхатты, талап арызды, оны азаматтық талапкер деп тану туралы қаулыны, өтінішхаттарды жасауға болады.
Жалпы, бұл жаңашылдық жалғандықтың болмауына және қағаз жүзіндегі қылмыстық істердің жүргізілмеуіне әкеледі.


Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының
Құқықтық статистика және арнайы есепке алу
жөніндегі Комитетінің Қызылорда облысы бойынша
департаментінің аға прокуроры
А.Копболсын