КІМДЕРДІҢ КРЕДИТІ КЕШІРІЛЕДІ?

Баршаға мәлім, Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қазақстандықтардың банк алдындағы берешегіне қатысты жарлыққа қол қойған болатын. Ондағы мақсат – қиын жағдайға тап болған отбасылардың: көпбалалы, мүгедек балалары бар отбасылар, жалғыз асыраушысынан айырылған отбасылар, атаулы әлеуметтік көмек алатындар мен жетім балалардың қаржылық ахуалын жақсарту.

Ендігі кезекте нақты кімдердің несиесі кешіріледі деген сауалға жауап іздесек. Президенттің ауыр өмірлік жағдайда қалған отбасылардың кредитін кешіру туралы жарлығы бойынша алғашқы тапсырма Үкімет пен Ұлттық банкке жүктелді. Ел Үкіметіне біржолғы тәртіппен екінші деңгейдегі банктермен микроқаржы ұйымдарында кепілсіз тұтынушылық қарыздар бойынша берешекті өтеуге қатысты шаралар қабылдау тапсырылды. Сонымен мемлекет қамқорлығы кімдерге көрсетіледі? Бірінші, кезекте, көпбалалы отбасылар, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша төлем алатын отбасылар, мүгедек балалары бар отбасылар, 18 жастан асқан бала жасынан мүгедектер, мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар, кәмелетке толғанға дейін ата-аналарынан айырылған 29 жасқа толмаған жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар аталған қарыздар бойынша борышкерлер болып саналады.
Екіншіден, 2019 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша қарыз бойынша жалпы берешек 3 миллион теңгеден аспауы тиіс. Үшіншіден, 2019 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша негізгі борыш пен ол бойынша есептелген сыйақыдан тұратын өтелетін берешектің мөлшері бір қарыз алушыға 300 мың теңгеден аспауы керек.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, бүгінгі таңда Қазақстанда 345 475 көпбалалы отбасы бар. Оның 282 615 отбасы атаулы әлеуметтік көмек алып отыр. Ал 98 580 отбасында жасы 18-ден асқан мүгедек балалары бар.
Ал енді қанша қазақстандықтың несиесі кешірілетініне тоқталсақ. Бұл жөнінде Бірінші вице-премьер-қаржы министрі Әлихан Смайылов толығырақ айтып берген болатын. Қаржы министрінің айтуынша, банктер мен қаржы ұйымдарында тұтыну кредиті бар 5 миллионнан астам азаматтың айыппұлдары мен өсімпұлдары өтеледі.
– Кепілсіз тұтынушылық несиелерді, пайыздарды және біз осыған дейін атап өткен белгілі бір санаттағы тұлғалардың қарызын өтеу үшін мемлекет тарапынан шамамен 105 млрд. теңге қажет. Оның 88,5 миллиардын республикалық бюджеттен аламыз. Ал 17 миллиард теңгеге жуық ақшаны біз Проблемалық кредиттер қорындағы арнайы облигациялардан аламыз. Сондай-ақ несие бойынша өсімпұлдар мен айыппұлдардың 70 процентін қаржы мекемелерінің өз шотынан төленетінін есте сақтау қажет, – деген болатын Қаржы министрі Үкімет үйінде өткен баспасөз мәслихатында.
Жалпы, тұрғындар арасында кредиті кешіріледі деген екен сөзді толық несиесі жойылады деп жүргендар бар. Бірақ олай емес. Кредитті кешіру туралы Президент Жарлығын 2 кезеңге бөліп қарастырсақ. Әуелі 1 шілде күні кепілсіз, тұтынушылық кредит бойынша кімде өсімпұл, айыппұл болса бәрі кешіріледі. Мәселен, адамда 100 мың теңге болса, 10 күн төлемеді. Күніне 0,5 процент өсімпұл қосылады. Ол 10 күнде 5 мың теңге болады. Міне, сол 5 мың теңге алынып тасталады. Негізгі қарыз сома қалады. Бұл бір. Енді екіншіден, мұнда көпбалалы, мүгедек тағы да басқа санаттағы әлеуметтік жағдайы төмен адамдар. Бұл санатқа кіретін адамдадың тізімін Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі дайындап, қаржы саласындағы бақылаушы, реттеуші, қадағалаушы ұйымдар мен банктерге ұсынады. Ол санаттағы адамдардың 3 млн. теңгеге дейінгі кредиті бар адамдардың 300 мың теңгесін мемлекет жабады. Бұл бойынша толық кешіру шамамен күз айында жүзеге асады деп жоспарлануда. Бүгіннен бастап банктерге барып, құжат дайындап, арыз қалдырудың қажеті жоқ. Себебі, Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі, Қаржы министрлігі, Ұлттық банк, нормативтік құжаттарды, уақытын, тізімін дайындау үстінде.
Иә, бүгінгі таңда елімізде 500 мыңға жуық қазақстандық несиесін төлей алмай, мойындарын кредиттің қамыты қажап жүр. Осы тұста Президенттің халықтың осал топтарының кредитін кешіру туралы пәрменін бұқара жақсы қабылдады.

Самат ОҢҒАРҰЛЫ