Ел басына қауіп төнген алмағайып замандарда атқа қонып, атақонысты жат жұрттың талауынан сақтап, бірліктің астында байрақ көтерген батырлар қаншама. Оларды ұлықтап, жастардың жадына сіңіру уақыт талабы. Осы ретте, «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында Қожамберді батырдың тұлғасы ұлықталды.

  «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» ха­лықаралық жолының Төменарық ауы­лына бұрылатын тұста Қожамберді Аманбайұлының 500 жылдығына орай енселі ескерткіш орнатылды. Ұлы Даланың даңқты тұлғасына арналған салтанатты шараға 3 мыңнан астам адам жиналды.
Көпшілік алдымен Ақназар хан дәуі­рінен сыр шертетін қойылымды тама­шалады. Қазақтың даңқын асқақ­татқан Ақназар ханның Қожамберді батырға «алтын қылышты» аманат­тағаны арқау болды.
   Сосын салтанатты шарада алғы сөз алған облыстық мәслихаттың хатшысы Наурызбай Байқадамов:
– Қазақтың күші, қазақтың қайсар­лығы бабалар рухында, яғни, ұлттық кодта. Ол үшін тарихи сананы тірілту мін­дет. Себебі, тарихи тәжірибе ақыл­дың ұстазы, ой-пікірдің жол сілтеушісі. Олай дейтініміз, ұлттың ертеңі үшін жанын қиған бабалар батырлығы өске­лең ұрпақтың бойында елге деген махаббатын оятып, патриотизмді қа­лып­­тастыруда үлкен күш береді. Қы­тай мен Еуропаны жалғайтын Ұлы Жібек бойында тұғырына қонған ба­тырдың кескін-келбеті қазақ ұлтының қаһармандығын паш етіп тұрғандай... – деді.
Расында, Ұлы Жібек Жолы бойында бой көтерген ескерткіш қазақ ұлтының батырлық дәуірінен сыр шертіп, жа­сампаз тарихтың бір парағынан сусын­дататындай...
Тарихи тұлғалардың болмыс-бітімі мен қабілет-қасиетін ғылыми айналымға енгізіп, оларға тарихи баға беру ғалым­дардың еңбегі екені даусыз. Олай болса, шараға ғалымдардың қатысуы орынды-ақ.
Тарих ғылымдарының докторы, про­фессор Берекет Кәрібаев: «Өшке­німіз­ді жағып, жоғалтқанымызды тауып, ұмытқанымызды жаңғыртып, тарихы­мызды түгендеп жатқан кез. Әсіресе, «Рухани жаңғыру» бағдар­ламасы аясын­да Ұлы Дала Елінің даңқты батырлары мен би-шешендері турасында маңызды жұмыстар атқарылуда», – деді.
Аудан әкімі Ғалым Әміреев Қожам­берді батырлықтың өшпес рухын асқақтатып, ескерткіш орнатуға атса­лысқан азаматтарға алғысын жеткізді. Әрі батырдың рухын тірілтуде Айдархан Бибасарұлының еңбегіне тоқталды. Қала әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың құт­тық­тауы да оқылды.
Баба ұрпағы атынан сөз алған «Қожамберді батыр» қоғамдық қорының төрағасы Құтыбек Дүкенбаев көпке риза­шылығын жеткізді.
– «Көл бұлақты іздейді, ел аруақты іздейді, әруақты ұрпақ іздейді, Алла осы үшеуін біріктірсе, қазақ елінің басынан бақ кетпейді, Тәуелсіздігі тұрақты дейді» деген даналық осы болса керек. Бүгін баба ұрпағы үшін ғана емес, бүкіл жаны қазақ алаш жұрты үшін үлкен той. Тойымыз тойға ұлассын, бірлігіміз бекем, тәуелсіздігіміз тұғырлы, келешегіміз кемел болсын!.. – деді.
Қоғамдық қордың төрағасы Қожам­­берді батырдан тараған белгілі тұлғаларды да атауды ұмыт қал­дырмады. Батыр ұрпақтары ішінен елді бірлікке шақырып, татулыққа ұйыс­тырған тұлғалар аз болмаған. Бәйтілес әділдігімен, шыншылдығымен ұрпағына ұран болса, Жиде, Қайқы, Қашқынбай, Таубай батырдың ерліктері ел есінде. Мырзан, Тұрымбет билердің талай-талай дау-дамайды әділ шешіп, елдің разылығын алғаны жайлы талай жазылды. Баймұрат, пен Оралдың ерліктері және Қалкөз, Әбділда, Серіқұл болыстың бастамаларын жұрт ұмыта қойған жоқ. Қалдарбек Найманбаев, Айдар­хан Бибасарұлы, Бақыт Тұрсынұлы секілді қаламгерлердің елдің рухани-мәдени көкжиегі артуында үлесі елеулі.
Қазақ қашан да перзенттерін әнге қосып, жырға бөлеген ел емес пе?! Осы дәстүрден жаңылмаған белгілі айтыскер Әбілқайыр Сыздықов рухты арнауын оқып, көпшілікті жалынды сөздерімен тебірентті.
Қожамберді батыр төңірегінде ай­ты­латын аңыз көп. Сондай дерек көздеріне қарағанда, Қазақ хандығының тұтастығына, өркендеуіне күш салған Қожамберді батыр Ақназар хан, Шығай хан, Тәуекел ханның ұлт мұраты жо­лындағы елдік істерін қолдағаны, қуат­тағанын білесіз.
Әсіресе, Ақназар ханның тұсын­да қолбасшысы болғаны және жас сарбаздарды соғыс өнеріне машық­тандырған.
Бұқаралықтармен болған бір соғыста жекпе-жекке шыққан қарсы жақтың батырын бақилық етіп, соғыстың жеңіс­пен бітуіне ықпал еткені және Сауран, Түркістан қаласын алуға қатысады.
Белгілі қаламгер Айдархан Бибасар­ұлының «Қожамберді батыр» кітабында: «Ақназар хан Ташкенттің ханы Баба­сұлтанмен одақтасып Бұқараны түп­кілікті бағындырмақ болады. Бірақ опасыздық жасаған Бабасұлтан Ақна­зарды қапыда өлтіреді. Одан кек алу үшін Шығай ханның ұлы Тәуекел бір түмен әскеріне Қожамбердінің жүздігін қосып алып соңынан қуады. Ашынған Тәуекелдің әскері Бабасұлтанның әске­рін қуып жетіп, Арқадағы Жошы ханның мазарының түбінде талқандайды. Айқас­қа шыққан Бабасұлтанның өзі Қожамбердінің жебесінен мерт болады», – делінген.
Сонымен, алып ескерткіш ашылған­нан кейін облыстың бас имамы Болатбек Әбуов Құран бағыштады. Алыстан келген ағайын сахна алдына келіп, аудан өнепаздарының әсем әуенімен тербеліп, қаз-қатар тігілген киіз үйлерден дәм ауыз тиді. Дала төсінде бас қосқан ағайынға ақ дастархан жайылды. Шара көркін балуандар қыздырса, көкпаршылар тойдың сәнін кіргізді.
Қожамберді батырдың ескерткіші тұғырына қоныуына Бағдәулет Мақашев, Жорабек Нұрымбетов, Мұхит Кәрімбаев, Яхия Шорабаев, Молдахмет Нәлібаев, Құрбанәлі Әлшереев және т.б. азаматтар еңбегі сіңгенін айта кеткен жөн. Сондай-ақ, батырдың Астана, Жетісай, Сарыағаш, Шымкент, Түркістан, Шиелі, Қызылорда және Жаңақорғандағы ұрпақтары рухани-мәдени шараның жоғарғы дейде өтуіне атсалысты.

P.S.: Замананың өтпелі кезеңдерінде ұлт ретінде сақталып қалып, қалыптасып, дамуында шешуші рөл атқарған тарихи тұлғалардың тәлімді жолынан мазмұн-мән тауып, кемелді келешекке жол табуға болады. Сонда ғана «Мәңгілік Ел» мұраты асқақ болады. Осы ретте, ұлттық мүдде жолында қайрат көрсетіп, елдік мүдде жолында ерлігімен танылған Қожамберді батырдың тұлғасын жас ұрпаққа дәріптеу жұмысы жалғаса беретіні ақиқат...

Әлібек ЖАРЫҚБАЕВ.