Генетикалық скрининг деген не?

Бүгінде кез-келген жүкті әйел генетикалық скринингтен өтуге міндетті. Бұл тексерілудің негізгі мақсаты – құрсақта жетіліп жатқан балада даун немесе эдвардс синдромы сынды күрделі аурудың бар жоғын анықтау. Тексерістің бұл түрі біздің елде 2007 жылдан бастап қабылданған жалпы ұлттық мемлекеттік бағдарлама бойынша жүзеге асып келеді.

– Жүкті әйелдерді генетикалық скринингтен өткізу жөніндегі елімізде қабылданған құжаттың мақсаты – мүгедек балалардың туылуының алдын алу, туабітті кемістігіне байланысты балалардың шетінеп кетуін азайту. Мүгедек бала – бұл бір отбасының ғана емес, күллі қоғамның өзекті мәселесі. Әсіресе, туа біткен генетикалық кемістік емделмейді. Сондықтан, осы мәселенің алдын алу үшін генетикалық скринингтен өту маңызды. Бұл – орасан қаржыны қажет ететін шаруа. Соған қарамастан мемлекет дені сау ұрпақтың дүниеге келуі үшін барлық шығынды өз мойнына алып отыр, – дейді аудандық емхананың дәрігер гинекологы Раушан Жұмалиева.
Дәрігердің сөзінше, барлық жүкті әйелдер диспансерлік бақылауға тұрғаннан кейін биохимиялық скринингтен өтуі міндетті. Өйткені, табиғи мутация мен хромосомдардың дұрыс бөлінбеуінен ешкім де сақтандырылмаған. Жүкті әйелдердің бәрі бірдей скринингтен өтуі де сондықтан. Бірінші биохимиялық скрининг – жүктіліктің 10-13 апта аралығында жүргізіледі. Екіншісі – 16-20 апта аралығында өтеді. Бұдан бөлек, аяғы ауыр әйелдер үш рет ультрадыбыстық скринингтен өтуі керек. Оның біріншісі – алғашқы триместрде, яғни, жүктіліктің 10-14 аптасында, екіншісі – 19-20 апта аралығында, үшіншісі – 32-34 аптада жүргізіледі. Бұлардың ішіндегі маңыздысы – екінші триместрдегі ультрадыбыстық тексеру. Мұнда іштегі шарананың жағдайы, мүшелерінің қалыптасып дамуы 22 параметр бойынша тексеріледі.

Статистика не дейді?
Мәліметтерге сүйенсек, 2018 жылы Қазақстанда 181 мың адам қатерлі ісікке шалдыққан. Оның 34 мың 585-іне қауіпті диагноз тұңғыш рет қойылыпты. Пациенттердің басым бөлігі Алматы қаласының (3996), Шығыс Қазақстан (3648), Қарағанды (3614) және Алматы облыстарының (2695) тұрғыны.
Ресми деректерге қарағанда, былтыр қатерлі ісіктен 14 406 отандасымыз көз жұмған. Онкологиялық аурулардан болған өлім-жітім көрсеткіші бойынша Шығыс Қазақстан (1757), Қарағанды облысы (1284) және Алматы қаласы (1611) көш бастап тұр.
Өткен жылдың қорытындысы бойынша, Қызылорда облыс көлемінде қатерлі ісік ауруымен 1116 науқас тіркеуге алынды, аурушаңдық көрсеткіші 100 мың тұрғынға шаққанда 141,6% құрады (2017ж. 12 ай – 1111, көрсеткіш– 142,9%).
Ал, 2018 жылдың қорытындысы бойынша қатерлі ісіктен болатын өлім-жітімнің төмендеу тенденциясы байқалады. ОНЭТ ақпараттық бағдарламасы бойынша қатерлі ісіктен болатын өлім-жітім көрсеткіші 100 мың тұрғынға шаққанда 54,9% (433жағдай), 2017 ж. 12 ай - 70,5% (548 жағдай).
Облыс көлемінде қатерлі ісікті ерте I-II сатысында анықтау көрсеткішінің жақсаруы байқалады. Бұл көрсеткіш 2018 жылдың 12 айында 59,8% құрады (2017 ж.12ай – 59,4%).

ТҮЙІН. Қандай түрі болмасын батпандап кірген аурудың мысқылдап шығатыны рас. Сондықтан, әр тұрғын өз денсаулығына салғырттық танытпай медициналық тексерілуден өткені абзал. Өйткені, скринингтік тексеру сан сырқаттың алдын алады. Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын іздейік, ағайын!