Ерекше оқу тоқсанын еңсердік
ХХІ ғасыр талабына сай қоғамда өзіндік салмағы бар білім саласында жаңашыл бағыттар айқындалып, жолға қойылған. Алайда төтенше жағдайға байланысты оқу процесі дґстүрлі ырғағынан бөлек, қашықтан оқытылды. Онлайн оқыту тґжірибесі қаншалықты тиімді болды? Оқу жылын қорытындылауда қандай өзгерістер енгізілген? Осы сауалдарға орай облыстық білім басқармасы басшысы міндетін уақытша атқарушы Ақзира Қасымовамен сұхбаттасқан едік.
– Ақзира Бақтыбайқызы, елімізде қабылданған карантин ережелеріне байланысты төртінші тоқсан қашықтан оқыту форматында басталды. Осы орайда облыс аумағында қашықтан оқыту жұмысы қай деңгейде жүзеге асырылып отыр?
– Иә, әлемдік пандемия біздің елімізде де тосын шешімдер қабылдауды қажет етті. Сол себептен соңғы оқу тоқсанын бұрынғыдан мүлде басқа тәсілмен бастауға тура келді. Яғни, облыстағы 293 мектептегі 161 779 оқушы осы жылдың 6 сәуірінен бастап қашықтан оқыту форматына көшірілді.Білім басқармасы оқушылардың электронды құрылғыларымен және интернет, мобильді интернет байланысымен қамтамасыз етілуіне мониторинг жүргізді. Осылайша электронды құрылғылар жетіспейтін отбасыларына мектеп балансындағы компьютерлер уақытша пайдаланылуға берілді. Нақтырақ айтсақ, 6 443 отбасының 12 009 баласы компьютерлермен және планшеттермен қамтамасыз етілді.Өзіңізге белгілі, бүгінде балалар «Еларна», «Балапан» телеарналары арқылы телевизиялық сабақтарды көріп, сол бойынша берілген тапсырмаларды орындайды. Нақтырақ айтсақ, облыс бойынша телесабақты 90 525 оқушы көріп отыр. Сонымен қатар, бастауыш сыныптардың таңертеңгі уақыт айырмасын ескеріп, жергілікті «Қызылорда», «Қоғам ТВ» телеарналары арқылы олардың сабақтары қайталанып берілуде.Тағы бір жолы – қолжетімді интернет платформалар арқылы оқыту. Айталық, 71 254 оқушы Kundelik.kz, BilimLand, Daryn.оnline платформалары негізінде оқу мүмкіндігін пайдаланып отыр. Бұл ретте кері байланыс тетіктері электронды почта, электронды күнделік, WhatsApp мессенджері, ұялы және стационарлық телефон арқылы жүргізілуде. Ал, электронды күнделікті қолдануға мүмкіндік болмаған жағдайда ұстаздарға қағаз журнал пайдалануға рұқсат етілген.Әрине, қашықтан оқытудың алғашқы кезеңі оқушылар, ата-аналар, тіпті мұғалімдер үшін де біршама қиындық тудырғаны рас. Өйткені бұл – педагогтар үшін жаңа тәжірибе. Сонда да ұстаздар қауымы уақытша қиындықтарды көп ұзамай-ақ еңсеріп, емін-еркін жұмыс жасауды игеріп алды. «Көш жүре түзеледі» дегендей, қазір оқушылар мен мұғалімдер қашықтан оқытудың технологияларын меңгеріп, жұмыс бір арнаға түсті. Біз соны аңғарып отырмыз.
– Қашықтан оқытуда қиындық тудырып отырған мәселелер бар ма? Мысалы, кейбір шалғай елді мекендерде байланыс сапасы төмен. Бұл мәселе қалай шешімін тауып жатыр?
– Әрине, біз қашықтан оқыту форматы басталмас бұрын облыс бойынша әрбір білім беру ұйымдарының мәселесіне мониторинг жасадық. Бұл орайда аса өзекті проблемалар анықталған жоқ. Рас, облыста интернеті және ұялы байланысы жоқ 25 шалғай елді мекен бар. Десек те, олар «Отау ТВ»-ға қосылған. Сондықтан аталған елді мекендердегі 2 646 оқушы «Балапан» арнасындағы телесабақтар арқылы қашықтан оқытумен қамтылды. Ал жоғарыдағы елді мекендерді интернет байланысымен қамту бағытында жұмыстар қолға алынып жатыр.
– Оқу жылы аяқталуға таяу. Биыл қанша оқушы мектеп бітіреді? Олардың қатарында «Алтын белгі», «Үздік аттестат» үміткерлері қанша? Жалпы қалыптасқан жағдайға байланысты бітіруші түлектерге қандай жеңілдіктер қарастырылған?
– Биылғы оқу жылы ерекше жағдайда аяқталады деп отырмыз. Айталық, 2019 – 2020 оқу жылында облыстағы 261 мектепте 6 060 оқушы 11-сыныпты бітіреді. Олардың 572-сі «Алтын белгіге», 288-і «Үздік аттестатқа» үміткер. Өздеріңізге белгілі, Білім және ғылым министрлігінің бұйрығына сәйкес мектеп біртірушілер үшін мемлекеттік емтихандар өткізілмейді. Аттестатқа жылдық қорытынды бағасы қойылады.
– Жылдағы дәстүр бойынша мектеп бітіруші түлектер қоштасу кештерін өткізе алады ма? Оған байланысты қандай талаптар қойылып отыр?
– Оқу жылы 25 мамырда аяқталады. 3-4 маусым күндері 11-сыныпты бітірушілер үшін «Аттестат тапсыру» және «Соңғы қоңырау» шаралары біріктіріліп, салтанатты жиындар өткізіледі. Шара өту барысында санитарлық сақтық шаралары қатаң сақталатын болады. Мерекелік жиын мектептің сыртқы ауласында өткізіледі. Оған бір сынып оқушылары және ата-анасының біреуі қатысады. Сырттан қонақтар шақырылмайды. Егер мектепте 2-3 сынып болатын болса, кезекпен өткізіледі.Салтанатты жиынға бітіруші түлектер мектеп формасымен қатысады және барынша қарапайым түрде өтеді деп жоспарланып отыр. Шаралар таңертеңгі уақытта 45 минуттан аспайтын тәртіппен ұйымдастырылады. Ал 1-10 сынып аралығындағы оқушылар үшін «Соңғы қоңырау» салтанаты онлайн режимінде өтеді.Осы сұхбатты пайданала отырып айтарым, үйлерде, ресторандарда мектеп бітіру кештерін өткізуге және бітірушілердің автокөліктермен кортежге шығуына қатаң тыйым салынады. Сол сияқты, оқу жылын аяқтау шараларын ұйымдастыруға, мектептерге сыйлық алуға оқушылар мен ата-аналардан, педагогтардан ақша жинауға жол берілмейді.Айта кетейік, жасалып жатқан шектеу шараларының барлығы – бітірушілердің денсаулығын қамтамасыз етуге бағытталған. Осыған орай, ата-аналар түсіністікпен қабылдайды деп ойлаймын.
– ҰБТ-ға байланысты өзгерістер бар ма? Бітіруші түлектер үшін тестілеу сынағы қай уақытта өтеді?
– Ұлттық бірыңғай тестілеу 20 маусым-5 шілде аралығында, жылдағыдай 9 тестілеу пунктінде өткізіледі деп жоспарлануда. Бүгінде ҰБТ-ға қатысуға 5161 бітіруші өтініш берді. Бір қуанарлығы, биыл ҰБТ-ға қатысуға өтініш бергендер саны артып отыр. Айталық, өткен оқу жылында ҰБТ-ға бітіруші түлектердің 72 проценті өтініш берсе, биыл 85 проценті өтініш берген. Жалпы ҰБТ өткізудің форматы өзгеріссіз. Бұрынғыдай талапкерлер 5 пән бойынша 120 сұрақтан тұратын тест тапсырып, ең жоғары 140 балл жинауға мүмкіндігі бар.
Айта кетейік, негізгі өзгерістің бірі – педагогика мамандығы бойынша шекті балл 70 балға көтерілді. Сондай-ақ, мемлекеттік гранттар оқыту тіліне қарамастан тағайындалады. Баса айта кеткім келеді, ҰБТ-дағы бақылау күшейтілді. Тестке қатысушылардан металліздегіштен өту барысында тыйым салынған заттар – смартфондар, қарапайым телефондар, гаджеттер, қағаз жазбалар табылса, тестілеуге жіберілмейді.ҰБТ-ны өткізу барысын Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттігінің арнайы мониторингтік тобы мен қоғам бақылауы жүргізеді. Сонымен бірге, «Digital Agent» қосымшасы арқылы ата-аналар online көре алады. Ал ҰБТ сертификаты мен мемлекеттік грантты иелену куәлігі электронды форматта беріледі.
Әңгімелескен
Ғазиза ӘБІЛДА,
«Сыр бойы».
– Ақзира Бақтыбайқызы, елімізде қабылданған карантин ережелеріне байланысты төртінші тоқсан қашықтан оқыту форматында басталды. Осы орайда облыс аумағында қашықтан оқыту жұмысы қай деңгейде жүзеге асырылып отыр?
– Иә, әлемдік пандемия біздің елімізде де тосын шешімдер қабылдауды қажет етті. Сол себептен соңғы оқу тоқсанын бұрынғыдан мүлде басқа тәсілмен бастауға тура келді. Яғни, облыстағы 293 мектептегі 161 779 оқушы осы жылдың 6 сәуірінен бастап қашықтан оқыту форматына көшірілді.Білім басқармасы оқушылардың электронды құрылғыларымен және интернет, мобильді интернет байланысымен қамтамасыз етілуіне мониторинг жүргізді. Осылайша электронды құрылғылар жетіспейтін отбасыларына мектеп балансындағы компьютерлер уақытша пайдаланылуға берілді. Нақтырақ айтсақ, 6 443 отбасының 12 009 баласы компьютерлермен және планшеттермен қамтамасыз етілді.Өзіңізге белгілі, бүгінде балалар «Еларна», «Балапан» телеарналары арқылы телевизиялық сабақтарды көріп, сол бойынша берілген тапсырмаларды орындайды. Нақтырақ айтсақ, облыс бойынша телесабақты 90 525 оқушы көріп отыр. Сонымен қатар, бастауыш сыныптардың таңертеңгі уақыт айырмасын ескеріп, жергілікті «Қызылорда», «Қоғам ТВ» телеарналары арқылы олардың сабақтары қайталанып берілуде.Тағы бір жолы – қолжетімді интернет платформалар арқылы оқыту. Айталық, 71 254 оқушы Kundelik.kz, BilimLand, Daryn.оnline платформалары негізінде оқу мүмкіндігін пайдаланып отыр. Бұл ретте кері байланыс тетіктері электронды почта, электронды күнделік, WhatsApp мессенджері, ұялы және стационарлық телефон арқылы жүргізілуде. Ал, электронды күнделікті қолдануға мүмкіндік болмаған жағдайда ұстаздарға қағаз журнал пайдалануға рұқсат етілген.Әрине, қашықтан оқытудың алғашқы кезеңі оқушылар, ата-аналар, тіпті мұғалімдер үшін де біршама қиындық тудырғаны рас. Өйткені бұл – педагогтар үшін жаңа тәжірибе. Сонда да ұстаздар қауымы уақытша қиындықтарды көп ұзамай-ақ еңсеріп, емін-еркін жұмыс жасауды игеріп алды. «Көш жүре түзеледі» дегендей, қазір оқушылар мен мұғалімдер қашықтан оқытудың технологияларын меңгеріп, жұмыс бір арнаға түсті. Біз соны аңғарып отырмыз.
– Қашықтан оқытуда қиындық тудырып отырған мәселелер бар ма? Мысалы, кейбір шалғай елді мекендерде байланыс сапасы төмен. Бұл мәселе қалай шешімін тауып жатыр?
– Әрине, біз қашықтан оқыту форматы басталмас бұрын облыс бойынша әрбір білім беру ұйымдарының мәселесіне мониторинг жасадық. Бұл орайда аса өзекті проблемалар анықталған жоқ. Рас, облыста интернеті және ұялы байланысы жоқ 25 шалғай елді мекен бар. Десек те, олар «Отау ТВ»-ға қосылған. Сондықтан аталған елді мекендердегі 2 646 оқушы «Балапан» арнасындағы телесабақтар арқылы қашықтан оқытумен қамтылды. Ал жоғарыдағы елді мекендерді интернет байланысымен қамту бағытында жұмыстар қолға алынып жатыр.
– Оқу жылы аяқталуға таяу. Биыл қанша оқушы мектеп бітіреді? Олардың қатарында «Алтын белгі», «Үздік аттестат» үміткерлері қанша? Жалпы қалыптасқан жағдайға байланысты бітіруші түлектерге қандай жеңілдіктер қарастырылған?
– Биылғы оқу жылы ерекше жағдайда аяқталады деп отырмыз. Айталық, 2019 – 2020 оқу жылында облыстағы 261 мектепте 6 060 оқушы 11-сыныпты бітіреді. Олардың 572-сі «Алтын белгіге», 288-і «Үздік аттестатқа» үміткер. Өздеріңізге белгілі, Білім және ғылым министрлігінің бұйрығына сәйкес мектеп біртірушілер үшін мемлекеттік емтихандар өткізілмейді. Аттестатқа жылдық қорытынды бағасы қойылады.
– Жылдағы дәстүр бойынша мектеп бітіруші түлектер қоштасу кештерін өткізе алады ма? Оған байланысты қандай талаптар қойылып отыр?
– Оқу жылы 25 мамырда аяқталады. 3-4 маусым күндері 11-сыныпты бітірушілер үшін «Аттестат тапсыру» және «Соңғы қоңырау» шаралары біріктіріліп, салтанатты жиындар өткізіледі. Шара өту барысында санитарлық сақтық шаралары қатаң сақталатын болады. Мерекелік жиын мектептің сыртқы ауласында өткізіледі. Оған бір сынып оқушылары және ата-анасының біреуі қатысады. Сырттан қонақтар шақырылмайды. Егер мектепте 2-3 сынып болатын болса, кезекпен өткізіледі.Салтанатты жиынға бітіруші түлектер мектеп формасымен қатысады және барынша қарапайым түрде өтеді деп жоспарланып отыр. Шаралар таңертеңгі уақытта 45 минуттан аспайтын тәртіппен ұйымдастырылады. Ал 1-10 сынып аралығындағы оқушылар үшін «Соңғы қоңырау» салтанаты онлайн режимінде өтеді.Осы сұхбатты пайданала отырып айтарым, үйлерде, ресторандарда мектеп бітіру кештерін өткізуге және бітірушілердің автокөліктермен кортежге шығуына қатаң тыйым салынады. Сол сияқты, оқу жылын аяқтау шараларын ұйымдастыруға, мектептерге сыйлық алуға оқушылар мен ата-аналардан, педагогтардан ақша жинауға жол берілмейді.Айта кетейік, жасалып жатқан шектеу шараларының барлығы – бітірушілердің денсаулығын қамтамасыз етуге бағытталған. Осыған орай, ата-аналар түсіністікпен қабылдайды деп ойлаймын.
– ҰБТ-ға байланысты өзгерістер бар ма? Бітіруші түлектер үшін тестілеу сынағы қай уақытта өтеді?
– Ұлттық бірыңғай тестілеу 20 маусым-5 шілде аралығында, жылдағыдай 9 тестілеу пунктінде өткізіледі деп жоспарлануда. Бүгінде ҰБТ-ға қатысуға 5161 бітіруші өтініш берді. Бір қуанарлығы, биыл ҰБТ-ға қатысуға өтініш бергендер саны артып отыр. Айталық, өткен оқу жылында ҰБТ-ға бітіруші түлектердің 72 проценті өтініш берсе, биыл 85 проценті өтініш берген. Жалпы ҰБТ өткізудің форматы өзгеріссіз. Бұрынғыдай талапкерлер 5 пән бойынша 120 сұрақтан тұратын тест тапсырып, ең жоғары 140 балл жинауға мүмкіндігі бар.
Айта кетейік, негізгі өзгерістің бірі – педагогика мамандығы бойынша шекті балл 70 балға көтерілді. Сондай-ақ, мемлекеттік гранттар оқыту тіліне қарамастан тағайындалады. Баса айта кеткім келеді, ҰБТ-дағы бақылау күшейтілді. Тестке қатысушылардан металліздегіштен өту барысында тыйым салынған заттар – смартфондар, қарапайым телефондар, гаджеттер, қағаз жазбалар табылса, тестілеуге жіберілмейді.ҰБТ-ны өткізу барысын Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттігінің арнайы мониторингтік тобы мен қоғам бақылауы жүргізеді. Сонымен бірге, «Digital Agent» қосымшасы арқылы ата-аналар online көре алады. Ал ҰБТ сертификаты мен мемлекеттік грантты иелену куәлігі электронды форматта беріледі.
Әңгімелескен
Ғазиза ӘБІЛДА,
«Сыр бойы».
