Көлік нарығы: Ескі көлік есіңді шығарады

Рас, техниканың ескісі тек есіңді шығармайды, қалтаңды қағады, жүй­кеңді жұқартып, табаныңды тоздырады. Мәселен, біздің елде 1 млн теңгеге қазақ нөмірлі «Жигули» көлігін аласың, онда да таңдап жүріп, тәуіріне ілінбесең, тәубеңнен айырады. Ары кетсе бір жылдай ғана мінесің, сосын ол да шар­шайды. Ал, дәл осы қаржыға неміс пен жапон, тіпті өзбек көлігін де сатып ала алмайсың. Аласың, бірақ жылы ескі, сүйегі сырқырап, санаулы күннен кейін қайта сатуыңа тура келеді.

Біздің елде жылы ескі болса да, жақ­сы деген көлік құны 3-4 млн теңге тұра­ды. Ал, су жаңа тұлпар мінгіңіз келсе 7-8 млн қаржыңыз болуы керек. Әрине, ресей мен кәрістің арзан қолды машиналары болмаса, жапон мен немістің заманауи көлігіне 15-20 млн теңге дайындау керек. Отандастарымыздың арасында «Мұндай қаржы болса Нұр-Сұлтаннан үй алар едім» деген арманмен жүр. Шынында, қалта көтермейді. Қалтасы көтеріп, қымбат көліктер алған жерлестеріміз уақытылы салығын төлеуге қиналып жүр. Бұл жөнінде арнайы зерттеген кезімізде ауданның ең бай азаматтары қымбат көлікке 6-8 млн теңгеге дейін салыққа қарыз екенін көріп таңғалдық.
Оның үстіне, бензин құны шарықтап барады, енді жолдар ақылы күйге көшті.
Айтпақшы, өзге елдің көлігін қазақ­стандық етуге болады. Бірақ, ол 2014 жылдан бері болуы керек, ол көліктердің құны кемі 4-5 млн болады. Тіркеуі де қомақты ақша.
Шетелден әкелінген көлікті алғашқы тіркеу алымы неге жоғары? Бұл туралы ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кіріс­тер комитетінің басқарма басшысының орын­басары Айнұр Сартаева жауап бер­ді.
«Барлық алым-салық сияқты мем­ле­кеттік тіркеу алымы да мемле­кеттік бюджеттің қазанына түседі. Бұл алымдардың мөлшері Салық кодексінде белгіленген. Оның көлемін мемлекеттік кірістер органдары белгі­лемейді. Өйткені салық саясаты біздің комитеттің құзырына кірмейді. Біз салықты әкімшілендіру шараларын ғана жүргіземіз», деген комитет өкілі алғашқы тіркеу алымының мөлшері қалай есептелетінін түсіндірді.
«Алғашқы мемлекеттік тіркеу алымы көлікті тіркеген кезде төленеді. Тіркеу жасаған кезде ішкі істер органдарының өкілдері осы төлемді талап етеді. Байқасаңыздар, алғашқы тіркеу алы­мының құны көліктің шығарылған жылы ескірген сайын жоғары бола түседі. Зауыттан шыққанына 3 жылдан артық уақыт өткен шетелдік көлік әкелсеңіз, алғашқы тіркеу алымы 1,4 млн теңгеден асады. Ал су жаңа көлік әкелсеңіз, тіркеу алымын төлемейсіз. Яғни, ескі көліктерді әкелмеу мақсатында осылай жасалған», деді Айнұр Сартаева.

Әлібек ЖАРЫҚБАЕВ