Ұлттық ойындар ұмытылмауы керек
Ұрпақ тәрбиесінде ұлттық ойындардың маңызы зор. Баланың буыны қатып, алты жасқа жетіп, ақылы кірген сәттен-ақ ойын баласына асық жинауды үйретіп, астан қалған асық сүйегін лақтырмай, қалтаға жинаудың өзінде әкенің үлкен тәрбиесі жатыр. «Асық атудан» бастау алатын қазақы ойындардың қатары өз уақытына сай «Көкпар», «Теңге ілу», «Тақия жасыру», «Алтын қақпа», «Ақсерек – Көксерек», «Айгөлек», «Ақ сандық – Көк сандық», «Ақ сүйек» сияқты болып жалғасып кете береді.
Әлемдегі ең қаны таза, ақыл-парасатымен кемеңгер, дана саналған қазақ халқының өмір салтында бала тәрбиесі, ұрпақ тәрбиесі басты назарда болғаны бесенеден белгілі. Десе де, сол тәрбиенің өзін жан-жақты бағытқа салып, философиялық тұрғыда тұжырымдап, қарапайым ойын арқылы баланы тәрбиелей білген халықтың өзіне тән ойындарының қайсысын алып қарасақ та тәлім мен тәрбиеге, тағылым мен таңданысқа толы. Асық ату арқылы мергендік пен шапшаңдыққа баулыса, ат үстіндегі ойындар арқылы мықтылық пен жігерлілікке баулыған. Жануарды жүгендеп, өз мақсатына жетуді көздейтін шабандоздық пен ептілікке баулыған.
Ұлттық ойындар екі топқа бөлінеді, спорттық және ақыл ойға арналған ойындар болып. Спорттық ойындарға: қыз қуу, көкпар, ақсүйек, арқан тартыс т. б жатса, ақыл ойға арналған ойындарға тоғызқұмалақ, асық ойындары жатады. Ұлттық ойындарға мына ойын түрлері жатады: «Тоғызқұмалақ», «Бәйге», «Асық», «Ақсүйек», «Арқан тарту», «Қыз қуу», «Көкпар», «Күміс алу», «Жамбы ату». Бұл ойындар баланың еңбекке деген қарым - қатынасы мен ойлау қабілеттерін арттырады және баланы шымыр да епті, зерек те алғыр, тапқыр да парасатты болып өсуге тәрбиелейді.
Жасырын емес, бүгінде ұлттық ойындар ел жадынан ұмтыла бастады. Батыстың менталитетіне бой ұрамыз деп, ұлттық құндылықтарымызда құлдырап бара жатыр. Рухани жаңғыру, ұлттық код, ұлттық идеология терминдері ұсыныла басталғалы, ұлттық ойындарды дамытудың да негізгі критерийлері сөз болуда. Ұлттық ойындардың маңызын арттырып, дамытуда, балаға білім мен тәрбие беретін мектептердегі дене шынықтыру пәні мұғалімдеріне артылар жүк те аз емес.
Аталмыш мақсатты негізге алып, өзім дәріс беретін «Қыран» негізгі орта мектебінде қазақ халқының ұлттық мейрамы саналған Наурыз мерекесінде «Ұлттық PARTY» сайысын ұйымдастырдым. Сайыс барысында оқушылар арасында «Асық ату», «Жамбы ату», «Арқан тарту», «Көзмерген» сынды тартысты додалар орын алып, оқушылардың қызығушылығын арттыра түсті.
Бұл үрдіс тек ұлттық мейрамда бастау алмауы керек деген мақсатпен, әр айдың белгілі датасына қойып, ұлттық ойындарды жиі өткізудемін.
Жалпы, түйіндей келгенде, бала тәрбиелеуде, ұлт болашағы саналатын ұрпақ тәрбиелеуде ұлттық ойындардың маңызы мен мәні зор. Бұл – балалардың болашағына балта шабатын құмар ойындарға деген құштарлықты болдырмайтын бірден-бір жол..
Асылбек Сайпиров, «Қыран» негізгі
орта мектебі, дене шынықтыру пәнінің мұғалімі
