Қытайлықтар көлемі жағынан үш Испаниямен тең келетін «жаңбыр фабрикасы» құрылысын салуда, – деп жазды hi-news.ru ақпараттық порталы.
Жасанды жаңбыр – бұл ауа-райын өзгертудегі Қытайдың соңғы жобасы. Жобаның мақсаты – климаттың өзгеруімен күресу, аймақтағы жауын-шашынның мөлшерін он миллиард текше метрге дейін арттыру. Ол Қытайдағы жылдық судың шамамен 7% құрайды. Жаңбыр технологиясы жобасына қарсылық көрсететіндер де бар. Олардың кейбіреулері технологияның тексерілмеген сипатын айтса, енді бірі тұрақсыз аймақтағы халықаралық шиеленісті арттырады деп қорқады.
МАСШТАБТАУ ЖӘНЕ СПУТНИКТЕР
Қытайдың жаңа жобасы Тибет үстіртіндегі қатты отынды жанатын мыңдаған камераларды орналастыруды қарастырады. Жану кезінде камералар күміс йодид шығарады. Йодид ауадағы су молекулалары үшін конденсат ретінде жұмыс істейді. Йодид молекулаларының айналасында жиналған су молекулалары қаншалықты қиын болса, олар қар немесе жаңбыр сияқты жерге құлайды. Бұл процесс «бұлтты себу» деп аталады. Жыл сайын Үнді мұхитының ылғалды маусымдық желдері Гималай тауларынан солтүстікке қарай жылжиды. 30 метеорологиялық спутниктен нақты уақыт режимінде жиналған муссон белсенділігінің деректері жанармай жануының сумен қамтылған тұмандардың йодидке қосылуы үшін оңтайлы жағдайларға сәйкес келетіндігін қамтамасыз етеді, бұл жану кезінде босатылып, жаңбыр мен қарды күшейтеді. Жану желілері ұшақтарға, бұлтқа егістікке, тіпті артиллерияға әсерін барынша арттыруға көмектеседі
Дерек бойынша, 500 жану камерасы қазірдің өзінде бастапқы нәтижелерін көрсетіа үлгерген. Ал, бір жану камерасы шамамен 8000 долларды құрайды. Жоба аяқталғаннан кейін «он мыңдаған камера» Тибет үстіртінде орналасады. Нәтижесінде, шамамен 1,6 млн. шаршы шақырым аумақта жауын-шашын мөлшерін арттыру көзделуде. Бұл – жасанды жаңбыр жасау үшін әлемдегі ең ірі жоба.
Климаттың өзгеруі – Қытайдың осы жобаны жүзеге асыруының басты себебі. SCMP мәліметтері бойынша, климаттық модельдер осы аймақта қатты құрғақшылық пен температура көтерілуін болжайды. Ал, бұл аймақтық жауын-шашындарды азайтады. Мұндай құбылыс Қытай мен көршілеріне елеулі қатер төндіреді, өйткені Тибет жағалауы аймақтағы судың маңызды көзі болып табылады
КЛИМАТ БАҚЫЛАУ
Бүгінде Қытай ауа-райы жағдайын басқарудың технологиялық жолдарын дамытуда. Сонымен қатар, көптеген жылдар бойы тұщы суды жинау немесе тарату жолдарын іздеуде. Мәселен, 2016 жылы «Көктегі өзен» жобасы ұсынылды. Оның мақсаты – Қытайдың солтүстік құрғақ аймақтарын сумен қамтамасыз ету, солтүстікте булануды тасымалдау үшін суды буландыру және солтүстік ауа ағындарын пайдалану арқылы арттыру еді.
Жерге жақындаған кезде ауа-райының айла-шарғы Қытайдың көптеген ірі қалаларында табылған ластанудың жоғары деңгейімен күресудің тәсілі болуы мүмкін. Жоба скважиналардың сыртқы жағында үлкен спринклер жүйелерін біріктіруді көздейді. Ауаны сумен шағып, токсиндер мен газдарды сумен байланыстыруға болады, осылайша улы түтіннің көлемін азайтады. Негізінен, ауа райы манипуляциясы идеясы ұзақ уақыт бойы бар және бұл әдіс Вьетнам соғысында да қолданылған. Мысалы, «Попее» операциясы муссон маусымында жауын-шашын мөлшерін көбейтуге бағытталған, сондықтан жер бедерлі және қарсыластарға қиын болды.         
Қытай органдары аталмыш жобаны әлі түпкілікті бекіткен жоқ. Бірақ, осы жобаға байланысты қазірдің өзінде Қытайға көрші елдерде алаңдаушылық туындауда. Яғни, Тибет жазығының үстіндегі жауын-шашынның көбеюі, басқа жерде жауын-шашынның төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Қытай ғылым академиясының Тибет платосын зерттеу институтының ғалымы Ма Вейгйян бұл экспериментті «бұрын-соңды болмаған» деп атады. Бірақ жану камералары қандай да бір ауа райына әсер етеді деп күмәнданады. Атап айтқанда, ол скептифицирленген жауын-шашын мөлшерін бағалай алады. Климаттық жүйе зор.
Дайындаған: Айсұлу АЛДАНАЗАР.