Расында, қазақ халықының ұзындық, уақыт, көлем өлшемдерінде бір мін жоқ. Ғылыми тұрғыда зерттегендей. Әсіресе, күннің бағыт-бағдарымен дәл шығарғанына еріксіз таңқаласыз.
 
ҰЗЫНДЫҚ ӨЛШЕМДЕРІ
 
Тұтам – бес саусақты жұмғандағы көлденең ұзындық.
Сүйем – бас бармақ пен сұқ саусақты жазғандағы аралық.
Сынық сүйем – бас бармақ пен сұқ саусақтың екі буыны бүгілгендегі аралық, бір сүйемнің төрттен үш бөлігі.
Қарыс – бас бармақ пен ортан саусақты кергендегі аралық.
Кере (жырта) қарыс – бас бармақ пен ортан саусақты керіңкіреп созғандағы аралық.
Қолдың қары – білек пен иін аралығы.
Аршын – шынтақтан саусақ ұшына дейінгі ұзындық.
Кез – 50 см.
Құлаш – иық деңгейінде созылған екі қол ұшының аралығы.
Кере құлаш – иық деңгейінде кере созылған екі қол ұшының аралығы.
Сала (көш) құлаш – үш құлаш.
Адым, қадам – жай жүргендегі екі аяқ арасының алшақтығы
Аттам – адымның созылыңқы шегі.
 
УАҚЫТ ӨЛШЕМДЕРІ
 
Бір сәт, қас қағым – 1 секунд.
Сүт пісірім – 15-20 минут.
Бие сауым – 1,5 сағат.
Ет пісірім – 3-3,5 сағат.
Бір күн, бір түн – орта есеппен 12 сағаттан.
Бір тәулік – 24 сағат.
Бір апта, бір жеті – 7 тәулік.
Тоқсан – 3 ай.
 
КӨЛЕМ ӨЛШЕМДЕРІ
 
Құшақ – қауышқан екі қолдың ішкі жағын қамтитын адамның алдыңғы иіні, қойын.
Ұлтарақтай – адам табанының көлемі.
Тулақтай – мал терісінің көлемі.
Үй орнындай – киіз үйдің ішкі көлеміндей .
Бөлтек – бір бөлек, азғана жер.
Бір тана жер – гектардың алтыдан бір бөлігі.
Бір мойын жер – жарты гектар.
Бір айдам жер – бір гектар.
Көлдей – өте көлемді, кең.