Кері байланыс: Депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесі туралы
Kyzylorda-news.kz. Fingramota.kz депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесі туралы ең өзекті сұрақ-жауаптар топтамасын сіздердің назарыңызға ұсынады.
Барлық екінші деңгейдегі банктер, оның ішінде Қазақстан аумағында қызметін жүзеге асыратын және депозиттерді қабылдауға, жеке тұлғалардың шоттарын ашуға және жүргізуге уәкілетті органның лицензиясы бар ҚР бейрезидент-банктерінің филиалдары депозиттерге кепілдік беру жүйесінің қатысушылары болып табылады. Ислам банктері, сондай-ақ Қазақстан аумағында ашылған шетелдік ислам банктерінің филиалдары кірмейді.
ҚДКҚ салымшыларға кепілдікті өтемді қандай жағдайда төлейді?
ҚДКҚ депозиттерге кепілдік беру жүйесіне қатысушы банктің салымшыларына ол барлық банктік операцияларды жүргізуге лицензиясынан айырылған жағдайда кепілдікті өтем төлейді. Кепілдікті өтемді төлеуді ҚДКҚ және лицензиясынан айырылған банк салымшыларына кепілдікті өтемді төлеу мақсаттары үшін ҚДКҚ таңдайтын агент банк – жұмыс істеп тұрған банк жүзеге асырады.
Қатысушы банкті барлық банктік операцияларды жүргізуге лицензиядан айыру күніне есептелген депозиттер бойынша сыйақы да кепілдіктің ең жоғары сомасы шегінде ҚДКҚ кепілдігіне жатады.
Банкті лицензиясынан айыру туралы шешімді ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі қаьылдайды. Ресми ақпарат көзі – Агенттік және ҚДКҚ сайттары.
Егер депозиттер әр түрлі банктерде орналастырылған болса, оларға қалай кепілдік беріледі?
Әртүрлі қатысушы банктерде орналастырылған депозиттерге, әрбір қатысушы банк бойынша белгіленген кепілдікті өтемақы мөлшері шегінде жеке-жеке кепілдік беріледі.
Кепілдікті өтемді қандай агент банк төлейтіндігін қалай білуге болады?
ҚДКҚ депозиттеріне міндетті кепілдік беру туралы заңға сәйкес банк лицензиядан айырылған күннен бастап 30 жұмыс күнінен кешіктірмей төлемді жүзеге асыратын агент банктердің тізбесін көрсете отырып, кепілдікті өтемді төлеу басталған күн туралы агент банк салымшыларын хабардар етеді. Агент банк кепілдікті өтем төлеуді жүзеге асыру үшін тұрақты негізде бекітілетін агент банктердің алдын ала тізбесінен таңдалады.
Кепілдікті өтемді төлеу банк лицензиядан айырылғаннан кейін 35 жұмыс күнінен кешіктірілмей басталады.
Депозиттер бойынша кепілдікті өтем қандай валютада төленеді?
Кепілдікті депозиттер бойынша кепілді өтем Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңгеде жүзеге асырылады.
Шетел валютасындағы депозиттер бойынша кепілдікті өтемді есептеу үшін банк барлық банктік операцияларды жүзеге асыру лицензиясынан айырылған күнге белгіленген нарықтық айырбас бағамы пайдаланылады.
Кепілдікті өтемді алуға қандай мерзім ішінде жүгіну қажет?
Салымшы кепілдікті өтемді алуға өтінішті депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы Заңға сәйкес төлем басталған күннен бастап, 1 жыл ішінде бере алады. Кепілдікті өтемді төлеуге өтініш ҚДКҚ-ға электрондық нысанда беріледі. Ал агент банкке өтінішті салымшылардың өздері және өтініш берушілер (құқық иеленушілер) қағаз жүзінде тапсырады.
Төлем ҚДКҚ немесе агент банк салымшыдан өтініш пен растайтын құжаттарды алған күннен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде жүргізіледі. Сондай-ақ, салымшы ҚДКҚ сайтында қажетті ақпаратпен өз бетінше таныса алады: кепілдікті өтем алу үшін құжаттар тізбесі.
Егер салымшы өтемақы алуға өтініш беру мерзімін өткізіп алса өтемақы сомасы қайда кетеді?
Төлем мерзімі аяқталғаннан кейін кепілдік өтемақысының талап етілмеген сомасы салымшының жеке зейнетақы шотына оның ерікті зейнетақы жарналары түрінде есептеледі. Бұл ретте талап етілмеген кепілдік өтемақы сомасын БЖЗҚ-ға аудару үшін салымшының келісімі талап етілмейді.
Аударым салымшы бойынша деректерді БЖЗҚ-мен салыстыру нәтижелері бойынша төлем мерзімі аяқталған күннен бастап 30 күнтізбелік күн ішінде жүзеге асырылады. Бұл норма Депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы заңда көзделген. ҚДКҚ өз тарапынан кепілдік берілген өтемақы төлеу мерзімі аяқталғанға дейін 30 жұмыс күні бұрын салымшыларды БАҚ, баспа басылымдары, өз сайты арқылы төлемдерді аяқтау күні және талап етілмеген соманы БЖЗҚ-ға аудару туралы хабардар етеді.
Егер кепілдік өтемақының талап етілмеген сомасы БЖЗҚ-ға аударылған болса, оған инвестициялық кіріс есептеле ма және оған басқа зейнетақы жинақтары сияқты салық салынатын бола ма?
Иә, инвестициялық кіріс салымшының талап етілмеген сомасына есептеледі. Бұл ретте кепілдік өтемақысының талап етілмеген сомасы салымшының ерікті зейнетақы жарнасы деп танылады және салық салудан (есептелген инвестициялық кірісті қоспағанда) босатылады. Есептеу туралы ақпаратты БЖЗҚ сайты және мобильді қосымшасы (салымшының (алушының) жеке кабинеті), eGov сайты арқылы, сондай-ақ БЖЗҚ call-орталығына 1418 нөмірі бойынша қоңырау шалу арқылы алуға болады
Қандай жағдайларда салымшы кепілдікті өтемақы төлеу және кепілдікті өтемақы сомасын БЖЗҚ-ға аудару мерзімі өткеннен кейін кепілдікті өтемақы алуға өтініш бере алады?
Салымшыда дәлелді себеп – кепілдікті өтемақы төлеу мерзімі ішінде оларға өтініш беруге кедергі келтіретін жағдайлардың бірі болған жағдайда.
Осындай жағдайларға (дәлелді себептерге) мыналар жатады:
1) салымшының кепілдікті өтемақы төлеу мерзімі кезеңінде әскери қызметке түсуі;
2) Қазақстан Республикасынан тыс жерде болуы;
3) салымшының мұрасын қабылдау және мұраға ие болуға немесе оны ашуға байланысты өзге де себептер;
4) салымшының бас бостандығынан айыру орындарында болуы; және
5) сот белгілеген өзге де жағдайлар.
Осы тізбе Депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы заңда айқындалған.
Салымшы кепілдікті өтемақы төлеуге өтінішті төлем мерзімі өткеннен кейін ҚДКҚ-ға қағаз тасымалдағышта беріледі, оған төлем мерзімі ішінде өтініш беруге кедергі келтірген жағдайдың біреуінің болуын растайтын құжаттар ұсынады. Дәлелді себептермен кепілдікті өтемақы төлеуге өтініш беруге болады:
1) банк бойынша тарату процесі толық аяқталғанға дейін (яғни, банкті мәжбүрлеп тарату туралы мәліметтер Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгізілген күнге дейін);
2) салымшының Зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңға сәйкес ерікті зейнетақы жарналары есебінен БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы басталғанға дейін (егер төлем мерзімі өткеннен кейін ол талап етпеген өтемақы сомасы БЖЗҚ-ға аударылған жағдайда).
Егер салымшының талап етілмеген сомасы оның БЖЗҚ-дағы шотына аударылса және оған инвестициялық кіріс есептелсе, бұл ретте салымшы дәлелді себеппен өтемақы алу үшін ҚДКҚ-ға жүгінсе, салымшы ҚДКҚ-дан қандай сома алады?
Салымшыға инвестициялық кіріссіз депозиторлар тізілімінің деректеріне сәйкес кепілдікті өтемақы сомасы ғана төленетін болады.
Егер салымшының төлем мерзімі аяқталғаннан кейін кепілдікті өтемақы алуға өтініш білдіруге дәлелді себебі болмаса, бірақ оның ақшасы БЖЗҚ-ға аударылған жағдайда, салымшы БЖЗҚ-дан ақшаны қашан ала алады?
Аталған жағдайда салымшы Зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңда көзделген тәртіппен және мерзімдерде ақша алады. Осылайша ерікті зейнетақы жарналары есебінен мына тұлғалар БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алуға құқылы:
50 жасқа жеткен;
мүгедектігі бар адамдар;
Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету ниетін немесе фактісін растайтын құжаттарды ұсынған, Қазақстаннан тыс жерлерге тұрақты тұруға кететін немесе кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар;
4) ерікті зейнетақы жарнасы және оларға кемінде бес жыл бойы есептелген инвестициялық кіріс сомасы шегінде зейнетақы жинағы бар.
Кепілдікті өтемақы төлеу, төлемдердің басталу және аяқталу мерзімдері, агент-банктер, депозиттерге кепілдік беру жүйесі бойынша дәлелді себептер тізбесі және өзге де мәселелер туралы ақпаратты қалай алуға болады?
Ақпаратты ҚДКҚ-дан 1460 тегін қысқа нөмірі бойынша, www.kdif.kz сайтында алуға болады, сондай-ақ info@kdif.kz электрондық поштасы арқылы сұрату жіберуге немесе @kdif_ask телеграм-чатына сауал жіберуге болады.
Барлық екінші деңгейдегі банктер, оның ішінде Қазақстан аумағында қызметін жүзеге асыратын және депозиттерді қабылдауға, жеке тұлғалардың шоттарын ашуға және жүргізуге уәкілетті органның лицензиясы бар ҚР бейрезидент-банктерінің филиалдары депозиттерге кепілдік беру жүйесінің қатысушылары болып табылады. Ислам банктері, сондай-ақ Қазақстан аумағында ашылған шетелдік ислам банктерінің филиалдары кірмейді.
ҚДКҚ салымшыларға кепілдікті өтемді қандай жағдайда төлейді?
ҚДКҚ депозиттерге кепілдік беру жүйесіне қатысушы банктің салымшыларына ол барлық банктік операцияларды жүргізуге лицензиясынан айырылған жағдайда кепілдікті өтем төлейді. Кепілдікті өтемді төлеуді ҚДКҚ және лицензиясынан айырылған банк салымшыларына кепілдікті өтемді төлеу мақсаттары үшін ҚДКҚ таңдайтын агент банк – жұмыс істеп тұрған банк жүзеге асырады.
Қатысушы банкті барлық банктік операцияларды жүргізуге лицензиядан айыру күніне есептелген депозиттер бойынша сыйақы да кепілдіктің ең жоғары сомасы шегінде ҚДКҚ кепілдігіне жатады.
Банкті лицензиясынан айыру туралы шешімді ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі қаьылдайды. Ресми ақпарат көзі – Агенттік және ҚДКҚ сайттары.
Егер депозиттер әр түрлі банктерде орналастырылған болса, оларға қалай кепілдік беріледі?
Әртүрлі қатысушы банктерде орналастырылған депозиттерге, әрбір қатысушы банк бойынша белгіленген кепілдікті өтемақы мөлшері шегінде жеке-жеке кепілдік беріледі.
Кепілдікті өтемді қандай агент банк төлейтіндігін қалай білуге болады?
ҚДКҚ депозиттеріне міндетті кепілдік беру туралы заңға сәйкес банк лицензиядан айырылған күннен бастап 30 жұмыс күнінен кешіктірмей төлемді жүзеге асыратын агент банктердің тізбесін көрсете отырып, кепілдікті өтемді төлеу басталған күн туралы агент банк салымшыларын хабардар етеді. Агент банк кепілдікті өтем төлеуді жүзеге асыру үшін тұрақты негізде бекітілетін агент банктердің алдын ала тізбесінен таңдалады.
Кепілдікті өтемді төлеу банк лицензиядан айырылғаннан кейін 35 жұмыс күнінен кешіктірілмей басталады.
Депозиттер бойынша кепілдікті өтем қандай валютада төленеді?
Кепілдікті депозиттер бойынша кепілді өтем Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңгеде жүзеге асырылады.
Шетел валютасындағы депозиттер бойынша кепілдікті өтемді есептеу үшін банк барлық банктік операцияларды жүзеге асыру лицензиясынан айырылған күнге белгіленген нарықтық айырбас бағамы пайдаланылады.
Кепілдікті өтемді алуға қандай мерзім ішінде жүгіну қажет?
Салымшы кепілдікті өтемді алуға өтінішті депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы Заңға сәйкес төлем басталған күннен бастап, 1 жыл ішінде бере алады. Кепілдікті өтемді төлеуге өтініш ҚДКҚ-ға электрондық нысанда беріледі. Ал агент банкке өтінішті салымшылардың өздері және өтініш берушілер (құқық иеленушілер) қағаз жүзінде тапсырады.
Төлем ҚДКҚ немесе агент банк салымшыдан өтініш пен растайтын құжаттарды алған күннен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде жүргізіледі. Сондай-ақ, салымшы ҚДКҚ сайтында қажетті ақпаратпен өз бетінше таныса алады: кепілдікті өтем алу үшін құжаттар тізбесі.
Егер салымшы өтемақы алуға өтініш беру мерзімін өткізіп алса өтемақы сомасы қайда кетеді?
Төлем мерзімі аяқталғаннан кейін кепілдік өтемақысының талап етілмеген сомасы салымшының жеке зейнетақы шотына оның ерікті зейнетақы жарналары түрінде есептеледі. Бұл ретте талап етілмеген кепілдік өтемақы сомасын БЖЗҚ-ға аудару үшін салымшының келісімі талап етілмейді.
Аударым салымшы бойынша деректерді БЖЗҚ-мен салыстыру нәтижелері бойынша төлем мерзімі аяқталған күннен бастап 30 күнтізбелік күн ішінде жүзеге асырылады. Бұл норма Депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы заңда көзделген. ҚДКҚ өз тарапынан кепілдік берілген өтемақы төлеу мерзімі аяқталғанға дейін 30 жұмыс күні бұрын салымшыларды БАҚ, баспа басылымдары, өз сайты арқылы төлемдерді аяқтау күні және талап етілмеген соманы БЖЗҚ-ға аудару туралы хабардар етеді.
Егер кепілдік өтемақының талап етілмеген сомасы БЖЗҚ-ға аударылған болса, оған инвестициялық кіріс есептеле ма және оған басқа зейнетақы жинақтары сияқты салық салынатын бола ма?
Иә, инвестициялық кіріс салымшының талап етілмеген сомасына есептеледі. Бұл ретте кепілдік өтемақысының талап етілмеген сомасы салымшының ерікті зейнетақы жарнасы деп танылады және салық салудан (есептелген инвестициялық кірісті қоспағанда) босатылады. Есептеу туралы ақпаратты БЖЗҚ сайты және мобильді қосымшасы (салымшының (алушының) жеке кабинеті), eGov сайты арқылы, сондай-ақ БЖЗҚ call-орталығына 1418 нөмірі бойынша қоңырау шалу арқылы алуға болады
Қандай жағдайларда салымшы кепілдікті өтемақы төлеу және кепілдікті өтемақы сомасын БЖЗҚ-ға аудару мерзімі өткеннен кейін кепілдікті өтемақы алуға өтініш бере алады?
Салымшыда дәлелді себеп – кепілдікті өтемақы төлеу мерзімі ішінде оларға өтініш беруге кедергі келтіретін жағдайлардың бірі болған жағдайда.
Осындай жағдайларға (дәлелді себептерге) мыналар жатады:
1) салымшының кепілдікті өтемақы төлеу мерзімі кезеңінде әскери қызметке түсуі;
2) Қазақстан Республикасынан тыс жерде болуы;
3) салымшының мұрасын қабылдау және мұраға ие болуға немесе оны ашуға байланысты өзге де себептер;
4) салымшының бас бостандығынан айыру орындарында болуы; және
5) сот белгілеген өзге де жағдайлар.
Осы тізбе Депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы заңда айқындалған.
Салымшы кепілдікті өтемақы төлеуге өтінішті төлем мерзімі өткеннен кейін ҚДКҚ-ға қағаз тасымалдағышта беріледі, оған төлем мерзімі ішінде өтініш беруге кедергі келтірген жағдайдың біреуінің болуын растайтын құжаттар ұсынады. Дәлелді себептермен кепілдікті өтемақы төлеуге өтініш беруге болады:
1) банк бойынша тарату процесі толық аяқталғанға дейін (яғни, банкті мәжбүрлеп тарату туралы мәліметтер Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгізілген күнге дейін);
2) салымшының Зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңға сәйкес ерікті зейнетақы жарналары есебінен БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алу құқығы басталғанға дейін (егер төлем мерзімі өткеннен кейін ол талап етпеген өтемақы сомасы БЖЗҚ-ға аударылған жағдайда).
Егер салымшының талап етілмеген сомасы оның БЖЗҚ-дағы шотына аударылса және оған инвестициялық кіріс есептелсе, бұл ретте салымшы дәлелді себеппен өтемақы алу үшін ҚДКҚ-ға жүгінсе, салымшы ҚДКҚ-дан қандай сома алады?
Салымшыға инвестициялық кіріссіз депозиторлар тізілімінің деректеріне сәйкес кепілдікті өтемақы сомасы ғана төленетін болады.
Егер салымшының төлем мерзімі аяқталғаннан кейін кепілдікті өтемақы алуға өтініш білдіруге дәлелді себебі болмаса, бірақ оның ақшасы БЖЗҚ-ға аударылған жағдайда, салымшы БЖЗҚ-дан ақшаны қашан ала алады?
Аталған жағдайда салымшы Зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңда көзделген тәртіппен және мерзімдерде ақша алады. Осылайша ерікті зейнетақы жарналары есебінен мына тұлғалар БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алуға құқылы:
50 жасқа жеткен;
мүгедектігі бар адамдар;
Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету ниетін немесе фактісін растайтын құжаттарды ұсынған, Қазақстаннан тыс жерлерге тұрақты тұруға кететін немесе кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар;
4) ерікті зейнетақы жарнасы және оларға кемінде бес жыл бойы есептелген инвестициялық кіріс сомасы шегінде зейнетақы жинағы бар.
Кепілдікті өтемақы төлеу, төлемдердің басталу және аяқталу мерзімдері, агент-банктер, депозиттерге кепілдік беру жүйесі бойынша дәлелді себептер тізбесі және өзге де мәселелер туралы ақпаратты қалай алуға болады?
Ақпаратты ҚДКҚ-дан 1460 тегін қысқа нөмірі бойынша, www.kdif.kz сайтында алуға болады, сондай-ақ info@kdif.kz электрондық поштасы арқылы сұрату жіберуге немесе @kdif_ask телеграм-чатына сауал жіберуге болады.
